سارا طلوعی - دانشجوی دکتری مرتعداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
الهه اکبری - کارشناسی ارشد سنجش از دور و GIS_عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه حکیم سبزواری
حسن برآبادی - دانشجوی دکتری بیابانزدایی دانشگاه کاشان

هدف از این مطالعه بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی روی تغییرات کاربری اراضی در منطقه روداب شهرستان سبزوار در فاصله زمانی 1987 الی 2007 می باشد. جهت بررسی خشکسالی هواشناسی در منطقه از شاخص SPI و روش میانگین متحرک هفت ساله و جهت بررسی تغییرات کاربری و پوشش گیاهی از شاخص NDVI استفاده گردید. بررسی خشکسالی توسط آمار هواشناسی مربوط به میزان بارندگی ایستگاه سینوپتیک سبزوار طی دوره آماری 1390-1360 انجام گرفت. همچنین بررسی تغییرات کاربری اراضی، با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست TM و ETM+، اصلاح خطاهای ژئومتری و رادیومتری، انتخاب بهترین ترکیب باندی و تهیه نقشه درصد پوشش گیاهی و کاربری اراضی با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال تهیه گردید. نتایج خشک سالی هواشناسی توسط شاخص SPI نشان داد طی 1375-1360، 10 سال تر سالی، 3 سال نرمال و 3 سال خشکسالی و طی 1390-1375، 4 سال ترسالی، 6 سال نرمال و 5 خشک سالی رخ داده است. نتایج بررسی خشک سالی توسط روش میانگین گیری متحرک نیز نشان داد که اکثر ترسالی ها در سال های 1360 تا 1374 واقع شده است و از سال1374 تا 1390 اکثر سال ها با خشک سالی همراه بوده است. همچنین نتایج مربوط به بررسی تغییرات کاربری اراضی نشان دهنده کاهش زراعت آبی به میزان 98/85درصد، مرتع خوب به میزان 96/73 درصد، باغات به میزان 86/86 درصد، منطقه مسکونی به میزان 37/22 درصد و دیم زارها به میزان 25/46 درصد و افزایش آیش به میزان 99/27 درصد، مرتع متوسط به میزان 26/43درصد، اراضی بایر به میزان 5/59 درصد و مرتع ضعیف به میزان 4/59 درصد است. خشکسالی هواشناسی و به دنبال آن عدم تغذیه سفره های آب زیرزمینی، همگی باعث کاهش سطح زیر کشت زراعت آبی، باغات و دیم زارها و افزایش آیش و زمین های بایر و همچنین تبدیل مراتع خوب به مراتع متوسط و ضعیف شده شده و در مجموع با توجه متکی بودن اقتصاد منطقه به دامداری و کشاورزی همه این موارد روی آمار جمعیت انسانی و کاهش مناطق مسکونی موثر بوده است.

خشکسالی هواشناسی،تغییرات کاربری اراضی،شاخص SPI ،روش میانگین گیری متحرک هفت ساله،شاخص NDVI