محمد حسن زاده نفوتی - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی
علی اکبر جمالی - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی
محمدرضا نوجوان بشنیغان - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی
مژده متولی کسمائی - کارشناس ارشد آبخیزداری

حرکات توده‌ای عبارت از حرکت حجم عظیمی از توده‌ای خاک، سنگ و یا مجموع آن‌ها به طرف پایین دامنه بوده که در اثر نیروی ثقل ایجاد می‌شود. پهنه‌بندی زمین لغزش عبارت است از تقسیم بندی اراضی به بخش‌های مجزا و رتبه‌بندی آن‌ها براساس درجه واقعی و پتانسیل خطر ناشی از ایجاد زمین لغزش، که این نقشه‌ها میزان حساسیت یا پتانسیل وقوع زمین لغزش را در پهنه‌های مختلف با عباراتی هم‌چون خطر بالا، متوسط و پایین نمایش می‌دهند. برای اجرای مدل AHP ابتدا ماتریس وزن‌دهی پارامترهای اصلی وتأثیرگذار در ایجاد زمین لغزش را تشکیل داده و سپس وزن معیارها و نسبت توافق و میزان سازگاری معیارها طبق ماتریس به دست می‌آید. پارامترهای اصلی شامل لیتولوژی، کاربری اراضی، شیب، بارندگی، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از جاده و فاصله از آبراهه می‌باشد. شاخص توافق معیارها 99.0- و میزان سازگاری 0.7- بوده که به دلیل این‌که کوچک‌تر از 0.1 می‌باشد نشان دهنده میزان سازگاری مناسب معیارهای مورد بررسی می‌باشد. بعد از اجرای مدل AHP و تهیه نقشه نهایی در محدوده مطالعاتی حوضه آبخیز عین شیخ دیلمان، پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در 5 طبقه انجام گرفته که بعد از محاسبه سطح هر کدام از پهنه‌ها را با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS مشخص گردید که خطر زمین لغزش بسیار زیاد 7.4درصد، زیاد 56.6 درصد، متوسط 21.7 درصد، کم 9.6 درصد و بسیار کم 4.7 درصد می‌باشد که خطر زمین لغزش زیاد تا بسیار زیاد 64 درصد کل منطقه را به خود اختصاص داده که بیشتر در نیمه شمالی محدوده مطالعاتی واقع بوده که روستاهای ایژگی، گوشیل، خشک دشت و عین شیخ را شامل‌ می‌شود.

پهنه‌بندی، زمین لغزش، فرایند سلسله مراتبی (AHP) حوضه ابخیز، عین شیخ