مرتضی عراقی - استادیار دانشکده مهندسی ، دانشگاه بیرجند
امید حشمتی نیا - کارشناس عمران، دانشگاه بیرجند
رامین قیاسی - کارشناس ارشد سازه،دانشگاه شهید باهنر کرمان

بسیاری از کلان‌شهرها با مشکلات عدیده‌ای در زمینه گره‌های ترافیکی و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از رشد سریع و بی‌سابقه شهرنشینی مواجه هستند. برنامه‌ریزان شهری برای حل این معضلات به گسترش شبکه‌های حمل و نقل پرداخته‌اند. وجود شبکه حمل و نقل عمومی و دسترسی سریع استفاده‌کنندگان به آن از طریق مسیرهای عابر پیاده یکی از فاکتورهای مهم در طراحی یک سیستم حمل ونقل می‌باشد. در مقاله حاضر وجود شبکه حمل و نقل عمومی و دسترسی عابر پیاده به این سیستم برای مسیر اتوبوس‌های شهر بیرجند مورد بررسی قرار گرفته است. برای ارزیابی کیفیت شبکه حمل و نقل عمومی موجود از چندین شاخص عددی مبتنی بر ابزارهای GIS استفاده شده است. یکی از این شاخص‌ها شاخص پوشش حمل و نقل عمومی PTCI بوده که بر مبنای ظرفیت، فراوانی سرویس‌دهی و میزان پوشش می‌باشد. هم‌چنین برای بررسی دسترس‌پذیری ایستگاه‌های اتوبوس از طریق راه‌های پیاده‌روی اطراف آن ها از شاخص‌های عددی میزان واقعی ASAI و ایده‌آل ISAI دسترس‌پذیری ایستگاه اتوبوس استفاده شده است. با استفاده از این شاخص‌ها کیفیت شبکه حمل و نقل همگانی و دسترس‌پذیری آن را در نواحی ترافیکی مورد بررسی قرار می‌یگرد و برنامه‌ریزان شهری می‌توانند از آن به عنوان معیاری برای بهبود و یا گسترش شبکه حمل ونقل عمومی و راههای دسترسی به آن استفاده کنند.

دسترسی سیستم اتوبوسرانی، پوشش ایستگاه‌های اتوبوسu دسترسی عابر پیاده، GIS