سعید دائی کریم زاده - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان)اصفهان(
مجید سامتی - دانشیار، دانشگاه اصفهان
شاهین زیدیحیایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

این مقاله به بررسی رابطه بین نرخ واقعی ارز و قیمت نفت در کشور ایران از سال 1962 تا 2011و به منظور تشخیص بیماری هلندی در آن می پردازد. بیماری هلندی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن به دنبال کشف یک منبع طبیعی همچون نفتو در نتیجه افزایش عواید ارزی حاصل از آن، نرخ ارز واقعی کاهش و قدرت رقابت پذیری کشور تضعیف می شود. در روش های سنتی برای توصیف رابطه بین نرخ ارز و قیمت نفت از آزمون هم انباشتگی استفاده می شد. فرض اساسی در این روش تعدیل متقارن نرخ ارز در واکنش نسبت به انحراف های مثبت و منفی قیمت نفت از تعادل است، اما از آنجا که عوامل متعددیاز جمله دخالت های دولتی موجب واکنش های نا متقارن در نرخ واقعی ارز نسبت به قیمت نفت می شود، نتایج به دست آمده از این روش نا معتبر می شود. روش آستانه تکانه خودتوضیحی ) M-TAR (، یک روش منحصر به فرد در استفاده از الگو هایغیر خطی و یا الگو های با فرض عدم تقارن اطلاعات می باشد. در این مطالعه با استفاده از روش آستانه تکانه خودتوضیحی( M-TAR ( به بررسی رابطه کوتاه مدت و بلند مدت بین قیمت نفت و نرخ ارز واقعی در ایران پرداخته شد که نتایج حاکی از آن است که: )الف( رابطه علیت بلند مدتی از قیمت نفت به نرخ واقعی ارز وجود دارد )ب( رابطه علیت کوتاه مدت از نرخ واقعی ارز به قیمت واقعی نفت و برعکس وجود ندارد )ج( نرخ واقعی ارز نسبت به انحرافات منفی قیمت نفت از تعادل واکنشسریعتری نشان می دهد. بنابراین نتایج حاصل از برآورد الگو از وجود بیماری هلندی در ایران حکایت دارد

نرخ واقعی ارز ، قیمت نفت ، الگوی تکانه آستانه خود توضیحی ) M-TAR ( ، بیماری هلندی ، عدم تقارن