احسان محسنی فرد - دانشجوی دکتری گروه بیوتکنولوژی و بهنژادی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد فارسی - استاد گروه بیوتکنولوژی و بهنژادی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امین میرشمسی کاخکی - استادیار گروه بیوتکنولوژی و بهنژادی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
بهنام بخشی - دانشجوی دکتری گروه اصلاح نباتات، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی

MiRNA مولکول‌هآی کوچک غیر کدکننده هستند که بیان ژن‌ها را از طریق ایجاد برش در miRNA یا ممانعت از ترجمه تنظیم می‌کنند. این مولکول‌ها در بسیاری از فرآیندهای مختلف بیولوژیکی و متابولیکی گیاه نقش داشته و با تنظیم حساس و دقیق ژن‌ها، امکان پاسخ مناسب گیاه به تغییرات مراحل رشدی یا شرایط محیطی را فراهم می‌کنند. در این مطالعه از توالی یابی با کارایی بالا به منظور شناسایی miRNA های درگیر در پاسخ گیاه برنج به تنش خشکی استفاده شد. از میان 708 miRNA شناخته شده برنج 88 miRNA تغییر بیان معنی‌داری را نشان دادند. بسیاری از miRNA هایی که تغییر بیان نشان دادند بودند، در تنظیم بیان ژن‌های کدکننده فاکتورهای رونویسی و پاسخ به تنش نقش دارند. مهمترین مسیرهایی که این miRNA ها در کنترل آن‌ها نقش داشتند، مسیر پیام‌رسانی اکسین، مسیر پیام‌رسانی اسیدابسزیک و مسیر کنترل گلدهی گیاه بودند. نقش هورمون‌های گیاهی در پاسخ به تنش اثبات شده و تنظیم بیان این هورمون‌ها در سطح پس از رونوشت‌برداری ژن‌های کدکننده آن‌ها نشان دهنده راهکار گیاه برنج با بکارگیری miRNA در پاسخ به تنش خشکی می‌باشد. در این مطالعه هم‌چنین چندین miRNA جدید در برنج شناسایی شد. این نتایج درک بهتری از نقش miRNA در پاسخ گیاه در مواجه با تنش ارائه داده و نشان داد که miRNAها نقش مهمی را به عنوان فاکتور کلیدی در کنترل پاسخ برنج به تنش خشکی ایفا می‌کنند.

برنج، تنش خشکی، توالی‌یابی با کارایی بالا، miRNA