سماته نجیب نیا - دکترای اکولوژی گیاهان زراعی، شاغل در وزارت آموزش و پرورش مشهد، استان خراسان رضوی، ایران.
علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد،
مهدی نصیری محلاتی - استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد،
حسن پرسا - عضو پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی

به منظور بررسی راندمان جذب، مصرف و بهره‌وری تشعشع در کشت خالص و کشت مخلوط سه گیاه زراعی کلزا (brassica L.) لوبیا (Phaseolus vulgaris L) و ذرت (Zea mays L) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 به مرحله اجرا درآمد. این برسی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از سه تیمار کشت خالص کلزا (کشت در یکم مهر، ) کشت خالص ذرت و کشت خالص لوبیا (کشت در دهم اردبیهشت) و سه تیمار مخلطو شامل کشت مخلوط دو گانه لوبیا و ذرت (کشت در دهم اردیبهشت) براساس نتایج، حداکثر و حداقل میزان راندمان جذب تشعشع در بین گونه‌های زراعی در تیمارهای آزمایش، به ترتیب در کلزا در انواع کشت مخلوط تأخیری (58/0 و 53/0)‌و در لوبیا و ذرت در این انواع کشت مخلوط (23/0 و 25/0)‌مشاهده شد از نظر گونه‌ها در تیمارها، راندمان مصرف و بهره‌وری تشعشع، ذرت در کشت خالص و نیز در کشت مخلوط دو گانه بیشترین مقادیر مصرف تشعشع بر مبنای عملکرد بیولوژیکی (99/1) نو نیز بر بر مبنای عملکرد دانه (56/0، 59/0) و هم‌چنین بیشترین مقدار بهره‌وری تشعشع بر مبنای عملکرد بیولوژیکی (84/0، 86/0)‌و بر مبنای عملکرد دانه (24/0، 25/0) را دارا بود. این نتیجه را می‌توان به مسیر فتوسنتزی چهار کربنه ذرت و نیز همزیستی لوبیاو ذرت در کشت مخلوط دوگانه همزامان نسبت داد. نسبت برابری زمین بیشتر از یک در تمام موارد حاکی از این بود که ترکیبات کشت مخلوط، کارآمدتر از تیمارهای کشت خالص بوده‌اند. هم‌چنین نتایج مربوط به مجموع ارزش نسب نشان داد که تمامی ترکیبات کشت مخلوط، سودمندتر از تیمارهای کشت خالص بوده‌اند.

بهره‌وری، تشعشع، کشت خالص، کشت مخلوط، راندمان جذب، راندمان مصرف