فرامرز داعی نژاد - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

از بین 41 نوع سانحه طبیعی شناخته شده در جهان، 31 نوع آن در ایران روی داده‌اند. به همین دلیل کشورمان بعنوان یکی از 10 کشور اول بلاخیز جهان شناخته می‌شود. بروز هر یک از بلاها در شبکه راه‌ها آسیب و اختلال جدی در عملکرد مطلوب آنها را بدنبال داشته و موجب گسترش دامنه آسیب‌های جانی، کالبدی و مالی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که فقدان اراضی باز در حاشیه محورهای ارتباطی شهرها، یا اشغال این اراضی توسط کاربری‌های ناهمساز، و یا حتی رها ماندن این اراضی‌ به صورت بایر و بدون استفاده در کاهش قابل توجه عملکرد بزرگراه‌ها در شرایط بحرانی مؤثیر است. در صورت آسیب‌دیدگی یا قطع محورهای ارتباطی زمینی، عملیات مدیریت بحران مختل خواهد شد. اما در صورت طراحی هوشمندانه فضاهای باز حاشیه محورهای ارتباطی شهرها، می‌توان به طور مؤثری از چنین مخاطراتی کاست. کلید موفقیت عملیات مدیریت بحران، ارتقای آمادگی‌ها قبل از وقوع بلایاست. تمرکز منابع و سرمایه‌های ملی بویژه در شهرهای بزرگ طراحان را ملزم می‌کند که به منظور کاهش شدت و گسترده صدمات بلایا، زیرساخت‌های شهری، بویژه شبکه بزرگراهی شهرها را هر چه بیشتر ایمن، کارآمد و برخوردار از قابلیت‌های چندمنظوره سارند. مقاله حاضر که برگرفته از نتایج طرح پژوهشی انجام شده در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تحت عنوان «اصول طراحی اراضی حاشیه بزرگراه‌ها به منظور کاهش آسیب‌پذیری در برابر بلایا» است. اهم ملاحظات طراحی فضاهای باز حاشیه بزرگراه‌ها برای افزایش ایمنی شهروندان در مواقع اضطراری را مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف مقاله حاضر، معرفی فرصت‌ها و امکانات موجود در زمینه بهبود و تسهیل عملیات مدیریت بحران در مناطق آسیب‌دیده است. همچنین در مقاله حاضر مهمترین سازمان‌های مسئول در این رابطه معرفی شده‌اند.