شهریار زارعی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی زلزله دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر
حسین رهنما - استادیار دانشگاه صنعتی شیراز

با توجه به لرزه‌خیزی کشور ایران، جهت دستیابی به توانایی مدیریت بحران و اجرای اقدامات پیشگیرانه در زمینه کاهش تلفات ناشی از زلزله، کسب اطلاعات کافی از میزان مقاومت یا آسیب‌پذیری ساختمانها در برابر زلزله ضروری است. در این مقاله با هدف تهیه نقشه‌های ریز پهنه‌بندی آسیب‌پذیری لرزه‌ای، روشی جدید و با دقت بالا در ارزیابی کیفی از میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای ساختمان‌های روستایی برگرفته از رهیافت ناکامورا ارائه می‌گردد. در تحقیق حاضر ابتدا براساس روش ارزیابی کیفی نشریه 367 کلیه ساختمانهای موجود در روستای بابونک استان فارس واقع در چند کیلومتری شهر شیراز که عمدتاً از نوع بنایی هستند بررسی شده و علاوه بر محاسبه درصد آسیب‌پذیری لرزه‌ای مورد نظر این نشریه، ساختمانها از نظر داشتن کلاف‌بندی و نوع مصالح بکار رفته در پی، دیوار و سقف دسته‌بندی شدند، آنگاه با استفاده از یک دستگاه لرزه‌نگار پیشرفته، ریز ارتعاشات محیطی (میکروترومورها) در 17 باب ساختمان با تیپ‌بندی مختلف به روش تک ایستگاهی اندازه‌گیری و نگاشتهای مربوطه ثبت شده است. برای هر ساختمان دو تا سه بار اندازه‌گیری و هر بار بطور همزمان بر روی بام و زمین ساختگاه انجام گرفته است. سپس با آنالیز داده‌ها به روش (H/V) و محاسبه طیف دامنه فوریه مؤلفه‌های افقی و عمودی نگاشتهای میکروترومور، منحنی نسبت طیفی افقی به عمودی هر نگاشت ترسیم گردیده و بسامد تشدید سازه و ضریب بزرگنمایی دامنه فوریه برای هر سازه بدست آمده و براساس روابط ارائه شده توسط ناکامورا ضریب K بعنوان شاخص آسیب‌پذیری لرزه‌ای سازه‌ها تعیین شده است. در این تحقیق بسامدهای طبیعی بدست آمده دارای انطباق مناسب با مقادیر بسامد طبیعی حاصل از روابط تجربی و تحلیلی برای هر سازه می‌باشد، همچنین مطابقت بسیار خوبی بین درجات آسیب‌پذیری این روش و نشریه 367 مشاهده می‌گردد. وجود یا عدم وجود دیافراگم صلب و مسیر بار کامل در ساختمانها بنایی بررسی شده بیشترین تأثیر قابل ملاحظه‌ و منطقی را بر مقادیر K به خود اختصاص داده است. نتایج حاصله نشان می‌دهداین شیوه علاوه بر ارزانی و سهولت، از توانایی مناسب در بروز خصوصیات دینامیکی سازه و دقت کافی در ارزیابی آسیب‌پذیری لرزهای ساختمان‌های بنایی موجود برخوردار می‌باشد.

ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای، نسبت طیفی، ارتعاشات محیطی، میکروترمور، رهیافت ناکامورا