سلیمان محمدی - مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی آذربایجان غربی، بخش میاندوآب
سوران شرفی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد
مهدی بیات - دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
بهزاد سرخی - موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، بخش غلات

هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی حاصل از تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر میزان فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانت(سوپراکسیددسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیونپراکسیداز) و میزان آسیبپذیری ماکرومولکولها (لیپیدها، پروتئینها و دیانای) در بیسترقم جو بود. این آزمایش در سال زراعی 88-87 در ایستگاه ساعتلوی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی اجرا وتیمار خشکی در بصورت قطع آبیاری در مرحله سنبله‌دهی انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی اختلاف کاملا معنیداری وجود دارد که این امر حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بالا بین ارقام مورد بررسی می باشد. با انجام تجزیهکلاستر ارقام در سه کلاستر قرار گرفتند و جدول رتبه بندی کلاسترها نشان داد که کلاستر اول (شامل ده رقم) حاوی ارقامی است که نسبت به تنش خشکی حساس میباشند. کلاستر دوم شامل سه رقم بود که جزء مقاومترین ارقام نسبت به تنشخشکی بودند و کلاستر سوم با هفت رقم جز ارقام با تحمل متوسط به تنشخشکی شناخته شدند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر توسط تجزیه تابعتشخیص و نیز تجزیه واریانس گروههای حاصل از تجزیه کلاستر مورد تایید قرار گرفتند. از طرفی با انجام تجزیه به مولفه های اصلی، یک مولفه شناسایی شد که به تنهایی توانست 95 درصد از واریانس کل را توجیح نماید.در این مولفه آنزیمسوپراکسیددسموتاز دارای بیشترین تاثیرگذاری بود. با توجه به نتایج این آزمایش میتوان از ارقام کلاستر دوبرای مناطق خشک و از تلاقی نماینده ارقام کلاستر دوم و نماینده کلاستر اول جهت تولید تنوع در خشکی در برنامههای بهنژادیاستفاده نمود.

جو، تنش خشکی، روشهای آماری چند متغیره