شقایق رضاخانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات
علی صادق پور - دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات
حسین خارا - دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات
رضا لرستانی - دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات

کیفیت مناسب اسپرم که مهمترین مشخصه آن تحرک می باشد، می تواند سبب افزایش لقاح گردد. از آنجایی که کیفیت اسپرم ها و تخمک ها در طول دوره تکثیر به مرور کاهش می یابد و این مسئله سبب پایین آمدن کیفیت کار تکثیر خواهد شد، تحقیق حاضر به منظور افزایش کارایی تولید مثل با استفاده از فعال کننده ها در اواسط فصل تکثیر انجام گرفت. بدین منظور 14 محلول فعال کننده با ترکیبات مختلف مورد آزمایش قرار گرفته و از بین آنها 7 محلول بر اساس افزایش مدت زمان تحرک اسپرم برای انجام تحقیق حاضر انتخاب شدند. اثر 7 محلول فعال کننده و همچنین آب مقطر و آب کارگاه به عنوان شاهد، بر مدت زمان تحرک اسپرم، میزان لقاح، چشم زدگی و تخم گشایی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که در مورد فاکتور تحرک اسپرم، محلول های فعال کننده اسپرم اختلاف معنی داری در مقایسه با هم و با گروه شاهد دارند. فعال کننده 1 با ترکیب NaCL=6gr/L، CaCl(2).2H(2)=O 0/2gr/L و gr/L50/4 = CO(NH2)2 با 6/7 = pH و فعال کننده 6 با ترکیب gr/L 735/0 = CaCL2.2H2O، gr/L305/7 = NaCL با 7/7 = pH بالاترین مدت زمان تحرک را سبب گردیدند. اما میزان لقاح، چشم زندگی و تخم گشایی در تیمارهای مورد بررسی اختلاف معنی داری را با گروه شاهد نشان ندادند. نتایج موید آن است که استفاده از محلول های فعال کننده اسپرم مورد تحقیق، تاثیرات معنی دار مثبتی در افزایش مدت زمان تحرک اسپرم ماهی آزاد دریای خزر داشتند و این امر می تواند بر کارایی تکثیر مصنوعی اثر مطلوبی داشته باشد.

محلول فعال کننده، ماهی آزاد دریای خزر، تحرک اسپرم، لقاح