شهروز برادران نویری - انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
علی حلاجیان - انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
فریدون چکمه دوز - پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی
علیرضا عباسعلی زاده - مجتمع تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید بهشتی

با کاهش شدید و روزافزون ذخایر با ارزش ماهیان خاویاری در طبیعت رویکرد پرورش صنعتی این ماهیان مورد توجه بسیار قرار گرفته است. از بین ماهیان خاویاری که در سالهای اخیر در سایر کشورها شدیداً در زمینه پرورش آنها اقدام و مطالعه شده، دورگه بستر است. تا کنون اطلاعاتی در مورد مقایسه روند رشد جنسهای نر و ماده دورگه های بستر در دست نیست. در این بررسی پس از لقاح تخمک فیلماهی 125 کیلویی و استرلیاد نر 35/1 کیلویی دورگه بستر تولید شده و رشد ماهیان حاصله در سنین 3 سالگی و 4 سالگی به تفکیک جنسیت مورد مقایسه قرار گرفتند. برای این منظور مقدار 100 گرم تخمک فیلماهی با اسپرم استرلیاد به نسبت ml/kg 10 لقاح داده شد. بچه ماهیان تولید شده پس از گذشت مرحله سازگاری، تغذیه از آرتمیا را شروع کرده و متعاقب آن با دافنی تغذیه شدند. پس از گذشت حدود یک ماه و رسیدن به میانگین وزن یک گرم، این ماهیان به تدریج با غذای کنسانتره سازگاری یافته و مورد تغذیه قرار گرفتند. تعیین جنسیت دورگه ها با تکه برداری از گناد، تثبیت با الکل با درجات مختلف، قالب گیری با پارافین مذاب برش 7 میکرونی با میکروتوم و رنگ آمیزی به روش هماتوکسلین – ائوزین رنگ آمیزی انجام شد. مقایسه طول و وزن نرها و ماده های دورگه های بستر در سن 3 سالگی اختلاف معنی داری را نشان نداد (P>0.05) اما در سن 4 سالگی این اختلاف معنی دار و به نفع ماده ها دیده می شود (P<0.05). همچنین مشخص شد که شیب خط در نمودار رشد طولی برای نرها در سنین 3 تا 4 سالگی نسبت به ماده های هم سن، کندتر می باشد. سایر یافته ها حاکی از آن است که رشد بسترهای ماده یکنواخت تر از نرهای هم سن خود می باشد و تنوع اندازه ها در نرها بیشتر مشاهده می شود. تعیین جنسیت دورگه ها در سن 3 سالگی و پرورش آنها تا 4 سالگی می تواند گزینه بسیار مناسبی برای آبزی پروری این دورگه ایجاد نماید.

بستر، دورگه، رشد، ماهی خاویاری