تحسین رحمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد بوم شناسی آبزیان دانشگاه تهران
مرضیه عباسی - دانشجوی کارشناسی ارشد بوم شناسی آبزیان دانشگاه گیلان

در شرایط طبیعی، تولید مثل و فرایند زرده سازی در ماهیان تحت کنترل غدد درون ریز (اندوکرین) قرار دارد اما برخی از مواد طبیعی و مصنوعی خاص که در محیط های آبی وجود دارند و تحت عنوان ترکیبات بر هم زننده ی غدد درون ریز (EDCs) می شناسیم با تقلید کردن یا ایجاد وقفه در عملکرد طبیعی هورمون ها می توانند تولیدمثل طبیعی، فرایندهای رشد و نمو و مهمتر از آن زرده سازی را تحت تاثیر قرار دهند. ترکیبات EDCs می توانند باعث اختلالاتی نظیر سنتز ویتلوژنین (Vtg) در ماهیان نر، دوجنسی شدن، کاهش تحرک و غلظت اسپرم، تغییر نسبت جنسی و در موارد حاد فروپاشی جمعیت های ماهیان شوند. لذا توجه به حضور این ترکیبات در اکوسیستم های آبی و تاثیری که بر جوامع آبزی می گذارند بسیار حائز اهمیت بوده و مطالعات گسترده ای با تکیه بر کاربرد ویتلوژنین به عنوان بیومارکر EDCs انجام پذیرفته است. بنابراین هدف از این مقاله بررسی تاثیر ترکیبات EDCs بر القای فرایند زرده سازی (ویتلوژنزیز) در ماهیان بوده و بدین منظور انواع ترکیبات EDCs، ویتلوژنین و کاربرد آن به عنوان بیومارکر ترکیبات EDCs و انواع روش های اندازه گیری آن مورد بررسی قرار گرفته است.

ترکیبات EDCs، ویتلوژنین، زرده سازی، غدد درون ریز، بیومارکر