بهنوش سیف الدینی شمس آباد - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم
جلال زندیان - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم
فرهاد کاظمیان - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم

معماری بومی و سیمای شهرها در همه جای جهان هویت بومی و ارزش های فرهنگی و محیطی یک جامعه را که در دوران های مختلف شکل گرفته اند به نمایش می گذارد و به عنوان شناسنامه ی یک جامعه حاوی میراث فرهنگی آن به شمار می رود. شهر بم نیز با سیمای باغ شهر خود واقع در جنوب شرقی کشور ایران در شرق استان کرمان، شهری کویری با بستر طبیعی و فرهنگی خاص خود و منفک از سایر شهرهای کویری ایران است. در شهر بم از دیرباز هماهنگی و تعادلی بین بستر طبیعی و فرهنگی وجود داشته است. از عناصر منحصر به فرد بستر طبیعی، سفره های پر آب زیرزمینی هستند که حاصل شکل خاص حوزه های آبریز و آبخوانهای منطق اند. از عناصر ویژه بستر فرهنگی علاوه بر ابنیه تاریخی می توان به وجود نخلستانها و قناتها اشاره کرد. در این مقاله ابتدا مطالعات اولیه ای در زمینه تاریخچه شکلگیری شهر بم و شناخت بسترهای طبیعی و فرهنگی و گونه شناسی بافت شهر ارائه شده است و در ادامه با بررسی ساختار باغات و شهر از طریق عکسهای هوایی سالهای مختلف سعی بر آن است که علل تخریب باغها به نمایش گذاشته و با شناخت الگوهای بافت شهری و بسترهای طبیعی و فرهنگی، علل بروز اختلال در این رابطه متعادل در گذر زمان مورد بررسی قرار گیرد لذا با تلحیل عکسهای هوایی شهر بم در سالهای متفاوت، تعادل رو به زوال بین بتر طبیعی و فرهنگی و عامل اختلال، توسعه بی رویه شهر بودن توجه به توان و استعداد منابع و اراضی و کاربری باغها شناخته شد از طرفی با روی دادن زلزله در دی ماه سال 1382 و مطرح شده مقوله احیا و بهره وری از بازسازی شهر بم، این مقاله سعی دارد جهت احیای سیمای شهر بم به ارائه پیشنهادها و توصیه هایی در زمینه باسازی شهر بم به گونه ای هماهنگ با بستر طبیعی و فرهنگی و معماری بومی شهر بپردازد تا از این طریق گامی به سوی توسعه پایدار شهری برداشته باشیم.

باغ شهر، معماری بومی، هویت بومی، توسعه پایدار، بستر طبیعی، بستر فرهنگی