حسین قدس - کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالی رشد دانش، سمنان

در مقایسه ای تطبیقی میان بافت های شهری – روستایی احداث شده مبتنی بر شرایط فرهنگی – اجتماعی زمان حال با بافتارهایی که از گذشته به یادگار مانده اند متوجه می شویم که جنس گسترش فضایی و روح کالبد معماری در گذر زمان دچار تغییرات قابل توجهی شده است. تغییراتی که به واسطه تغییر در الگوهای فرهنگی مخصوصاً از دوران حکومت قاجار به بعد در معماری کشور ما به وجود آمده و به نوعی زوال فرهنگ معماری را موجب شده اند. در واقع ناپایداری فرهنگی، ناپایداری معماری را به دنبال داشته و این امر صوری کذایی از هنر معماری را در بطن بافتارها و مجموعه های شهری – روستایی تزریق کرده است. حال سوال مهم این است که آیا ثبات فرهنگی می تواند پایداری معماری را در گذر زمان به همراه داشته باشد؟ و اینکه بی ثباتی فرهنگی چه تاثیراتی بر کالبد ساختارهای معماری می گذارد؟ جهت پاسخ به سوالات مطروحه می بایستی بار دیگر به الگوهای فرهنگی حاکم بر معماری و شهرسازی در گذشته این دیار رجوع داشت. گذشته ای که معماران با تاثی پذیری از ناخودآگاه خود عمل کرده و همواره شاخص های فرهنگی را که برخواسته از مذهب و هنجارهای ناشی از آن است، به عنوان عاملی تعیین کننده در فرآیند طراحی و ساخت – در مقیاس های خرد و کلان – اعمال می کردند. این پژوهش سعی دارد با سیری به گذشته و بررسی ساختارهای پیدا و پنهان فرهنگی غالب بر کالبد معماری آن دوران، دلایل چندصدایی و عدم پایداری معماری در زمان حال را واکاوی کند. بافت تاریخی شهر سمنان به عنوان نمونه موردی جهت بررسی تاثیر فرهنگ بر ساختار معماری انتخاب شده است. در این پژوهش روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی و کمی – کیفی می باشد.

فرهنگ پایدار، معماری پایدار، بافت های شهری - روستایی، هویت، بوم