مریم مفیدی - دانشجوی مهندسی معماری، دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان، استان اصفهان، شهرستان کاشان

محله مجموعه ای از عوامل زنده و پویاست و اکثر تغییرات کالبدی در سطح محلی می تواند یک اثر گسترده بر زندگی روزانه و اجتماعی بگذارد. مسئله کنونی محله ها و در کل شهرهای سنتی ایران رها شدن اصول معماری محله ها، کوچ ساکنان آنها و توسعه یکنواخت با فرم های بیگانه و متضاد با شرایط محیطی و اقلیمی است. البته آنچه موجب شکل گیری محلات می شود تنها ابعاد کالبدی و جمعیتی نیست بلکه مسایلی از قبیل پیوندهای اجتماعی، فرهنگی و ... یا عواملی از قبیل بستر طبیعی شهر نیز دخیل اند و معماری محله نیز تاثیر بسزایی بر این مسایل دارد. مهمترین دغدغه نوشتار حاضر دستیابی به معیارهایی برای طراحی محلات معاصر است تا در طراحی افزون بر استفاده از دستاوردهای عصر مدرن از ویژگی های ارزشی محله های سنتی نیز بهره برد یا راه حلی برای احیای الگوی محله در بافت های از هم گسیخته شهرهای امروز ارائه گردد. در این راستا مقاله حاضر بر آن است که ابتدا با کنکاشی در مراجع گوناگون و مرتبط با معماری پایدار و بررسی توصیفی – تحلیلی یکی از قدیمی ترین محله های کاشان (محله پاقپان) از طریق مشاهده، تحقیقات محلی و منابع موجود به بیان خصیصه های محله و نظام کالبدی – اجتماعی آن پرداخته، محاسن و مشکلات آن مشخص گردد و راهکار مناسبی در راستای دستیابی به محاسن و حل مشکلات ارائه شود. نتایج حاصل از محاسن موجود در معماری محله پاقپان منطبق بر معیارهای توسعه پایدار است و جهت رفع انتقادات ساکنین و مشکلات محله پیشنهادهایی ارائه گردیده است. امید است که راهکارها قابل تعمیم برای تمامی محلات شهرهای بافت کویری ایران باشد.

محله پاقپان، معماری محله ای، معماری پایدار، طراحی محله، کیفیت محیط