مهدی تازه - استادیار دانشگاه اردکان
محمدرضا اختصاصی - دانشیار دانشگاه یزد
سعیده کلانتری - استادیار دانشگاه اردکان

توان اکولوژیک را می توان به عنوان یکی از مهم ترین اصول پایداری زیستی در یک منطقه در نظر گرفت. تاکنون روش های مختلفی نیز جهت ارزیابی توان اکولوژیکی مناطق مختلف ارائه شده است که هرکدام از این روش ها برمبنای تعاریف خاصی از واژه توان اکولوژیک می باشد. چنانچه استفاده از یک منطقه براساس توانایی اکولوژیکی آن انجام نگیرد، موجب تخریب زمین در منطقه خواهد شد. فرایند تخریب زمین را نیز می توان به نوعی، یکی از فرایندهای بیابان زایی در نظر گرفت. این فرایند هنگامی رخ می دهد که بهره برداری از منابع بیش از ظرفیت آن منطقه باشد. افزایش جمعیت نیز این مسئله را تشدید می کند. به عبارت دیگر می توان چنین نتیجه گرفت که چنانچه جمعیت موجود در یک منطقه از توان تولیدی آن منطقه بیشتر باشد، موجب فشار بر منابع زیستی شده و در نهایت موجب تخریب زمین می گردد. در این مطالعه، جهت محاسبات مربوط به توان اکولوژیک محدوده شهر یزد، از نقشه های کاربری اراضی، به عنوان نقشه مبنا استفاده گردیده است. جهت تهیه این نقشه از تصویر ماهواره ای IRA-PAN و روش تفسیر بصری - رقومی برای تهیه نقشه مناطق تولیدی (اراضی باغی، زراعی و مرتعی) و غیر تولیدی (شهری، صنعتی و متفرقه) استفاده شد. سپس با استفاده از محاسبه میزان انرژی تولید شده برحسب کالری در هر بخش نسبت به جمعیت ساکن در منطقه و با در نظر گرفتن مقدار نیاز ساکنین به انرژی، شاخصی به نام برد زیست محیطی (نسبت جمعیت ساکن منطقه به جمعیتی که منطقه با توجه به تولیدش می تواند داشته باشد)، مورد ارزیابی و امتیازدهی قرار گرفت که با توجه به طبقه بندی های موجود، منطقه مورد مطالعه از لحاظ این شاخص در دامنه شدید قرار گرفت.

توان اکولوژیکی، تصویر ماهواره ای IRS-PAN، تولید، تخریب زمین، شهر یزد