مجید تیموری - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مهسا میکائیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

فعالیت های بخش کشاورزی، به دلیل وابستگی زیاد به شرایط محیطی با ریسک زیادی همراه است. وجود این ریسک ها مانعی برای توسعه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی می شود. ناپایداری طبیعت و ماهیت متغیر و غیرقابل پیش بینی پدیده ها و حوادث طبیعی شرایطی ویژه را برای این بخش ایجاد کرده است که در نتیجه ی آن، تولیدات کشاورزی و آینده ی کشاورزان توأم با عدم قطعیت شده است. یکی از راهکارهای کاهش آسیب پذیری کشاورزان بیمه محصولات کشاورزی است و با توجه به هدف بیمه کشاورزی، مناطق پرخطر باید از حمایت بیشتری برخوردار باشند و شناسایی مناطق پرخطر به مسئولین در این زمینه کمک بیشتری خواهد کرد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مناطق پرخطر استان گلستان از لحاظ خطر سیل، زلزله، خشکسالی، بیابان زایی، فرسایش خاک و زمین لغزش و تبیین ارتباط بین این عوامل با بیمه کشاورزی در این مناطق است. در این تحقیق از نرم افزار Are Gis به منظور تهیه لایه های مورد نیاز به منظور تجزیه و تحلیل و محاسبه مساحت ها استفاده شده. در هر قسمت از پژوهش ابتدا مساحت عوامل خطر در هر شهرستان محاسبه و سپس درصد بیمه محصولت کشاورزی در اراضی قابل کشت شهرستان ها بیان و ارتباط بین این دو عامل بررسی شد در انتها مجموع عوامل خطر در هر شهرستان محاسبه و در مقایسه با بیمه کشاورزی آن شهرستان تحلیل شد. بررسی خطر زمین لغزش استان نشان می دهد خطر زمین لغزش ارتباط کمی با بیمه محصولت کشاورزی داشته به طوری که شهرستان آزادشهر که بیشترین خطر زمین لغزش را به خود اختصاص می دهد درصد اراضی قابل کشت این شهرستان چندان قابل توجه نیست، نقشه پهنه بندی خطر زلزله نشان می دهد که بیشتر دامنه های جنوبی و شمال شرقی استان در پهنه های با خطر بالای زلزله قرار گرفته اند، اما در این مورد نیز هیچ ارتباطی بین شدت خطر زلزله و افزایش بیمه محصولات کشاورزی در شهرستان های استان دیده نمی شود. با بررسی نقشه پهنه بندی خطر فرسایش خاک مشخص شد که مساحت بسیار کمی از جنوب استان در پهنه خطر متوسط قرار دارد و قسمت اعظم شمال و شمالغربی استان در پهنه خطر زیاد قرار دارد و نواحی مرکزی و غربی استان در پهنه خطر خیلی کم قرار دارد. بررسی نقشه خطر بیابان زایی استان نشان می دهد که قسمت های جنوبی استان در پهنه خطر کم قرار دارند و هرچه به نواحی شمالی استان نزدیک می شویم بر خطر بیابان زایی افزوده گشته به طوری که نواحی شمال استان کاملا در معرض خطر بیابان زایی زیاد قرار گرفته اند، بررسی میزان بیمه محصولات کشاورزی در پهنه های خطر بیابان زایی نشان داد که شهرستان گنبدکاووس در معرض خطر شدید بیابان زایی قرار دارد و به موازات آن درصد بیمه اراضی کشاورزی در این شهرستان قابل توجه است بنابراین بین خطر بیابان زایی و بیمه اراضی کشاورزی ارتباط وجود دارد. نقشه پهنه بندی خطر خشکسالی بیان می دارد که ارتباط نسبی بین خطر خشکسالی و بیمه اراضی کشاورزی در استان وجود دارد. در مجموع نتیجه می شود که در وضعیت حاضر فقط خطرات طبیعی که به تغییرات جوی مربوط می شود(بیابان زایی و خشکسالی) با بیمه اراضی کشاورزی رابطه وجود دارد.

بیمه محصولات کشاورزی، مخاطرات طبیعی، سیل، فرسایش خاک، زمین لغزش، زلزله، خشکسالی، بیابان زایی