مالک جلیلیان - کارشناسی ارشد مهندسی نفت- مخازن هیدروکربوری
مصیب کمری - کارشناسی مهندسی نفت- مخازن هیدروکربوری- شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب

مدت بیش از یک قرن است که از سیلابزنی مخازن نفتی به عنوان شیوه ای برای بهبود بازیافت نفت به دو دلیل استفاده می شود: آ) تثبیت فشار مخزن به منظور جلوگیری از تولید گاز، ب) جابجا کردن نفت با نیروی چسبندگی به سمت چاه های تولیدی. ترشوندگی، یکی از مهمترین پارامترهای مؤثر در فرآیند تولید نفت از مخزن است، به طوری که آبدوستی مخزن، به تولید بیشتر و آسانتر ختم می شود، در حالی که نفت دوستی بیشتر، ضریب بازیافت پایین تر از مخزن را به دنبال داشته و همواره برداشت از مخازن نفت دوست چالش برانگیز بوده است. تزریق آب هوشمند (سیلابزنی هوشمند) به عنوان شیوه ای نو در ازدیاد برداشت در نظر گرفته می شود که به دلایل مختلفی، نظیر اقتصادی بودن انجام فرآیند در مقیاس میدانی،عدم نیاز به تجهیزات پیشرفته، کارایی آن برای افزایش ضریب بازیافت و ... در سال های اخیر تحقیقات وسیعی را به سمت خود معطوف کرده است. آب هوشمند درواقع آبی است که ترکیب آن از لحاظ ترکیب یونی و میزان شوری، بهینه شده است. این بهینه سازی عمدتاً با استفاده از نمک های سولفات دار شامل منیزیم سولفات (MgSO4) و کلسیم سولفات (CaSO4) صورت می گیرد و دلیل آن وجود یونهای Ca2+، Mg2+ و SO42-است که روی بار سطحی سنگ-های کربناته تأثیر می گذارند و به آن ها «یون های ایجادکنندﺓ پتانسیل» گفته می شود. کاربرد تزریق آب هوشمند نتایج قابل قبولی را هم در مقیاس آزمایشگاهی و هم در مقیاس میدانی به دنبال داشته است و اصلی ترین مکانیزمی که برای عملکرد آن در نظر گرفته می شود، تغییر ترشوندگی کربناته ها به سمت آب دوستی بیشتر است. در این مقاله، به بررسی نقش یون های ایجادکنندﺓ پتانسیل در تغییر ترشوندگی کربناته ها و مکانیسم اثرگذاری آن ها می پردازیم

ازدیاد برداشت، سیلابزنی، مخازن کربناته، آب هوشمند، یون های ایجادکنندﺓ پتانسیل