سلمان ملک عباسی - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه علم و صنعت ایران، استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

در واژگان تخصصی دانش/حرفه طراحی شهری، برخی صفات و ویژگی ها هستند که اصلاً باعث افزایش کیفی فضاها؛ یا به عبارت صحیح تر مکانهای شهری می گردند. این صفات شامل مواردی چون خونایی، سرزندگی، پویایی، ماندگاری (مانایی)، هویت مندیف معناداری، تناسبات بصری، حس مکان، حس تعلق (تعلق خاطر، تعلق مکانی)، رنگ تعلق (قلمرو گرایی)، نفوذپذیری، گوناگونی (تنوع)، انعطاف پذیری، غنای حسی، ایمنی و امنیت، دنج و خودمانی بودن، غریب گز بودن، منحصر به فرد بودن، خوش منظرگی، تجمع پذیری (جمعیت پذیری)، حصوریت فضایی، دفاع پذیری، زمینه گرایی، هم پیوندی، مقیاس انسانی (مردم واری) و ... می شود؛ اما در این مقاله، از صفت یا به عبارت جا افتاده تر و معروف تر- در میان شهرسازان- هنجار تباین فضایی سخن به میان آمده است تباین فضایی دارای ابعاد زیر است: -ایستایی و پویایی فضا –پهن و باریک شدن فضا –سرباز و سربسته بودن فضا –وجود فضاهایی با تغییر در مقیاس فضا –تغییر در درجه محصور نمودن فضا –تغییر در شکل بدنه محصور کننده فضا –تغییر در روشنایی فضا –تغییر عناصر محصور کننده فضا –وجود فضاهای پر و خالی در کنار هم –وجود بدنه های شفاف یا نیمه شفاف و کدر در کنار هم –وجود فضاهای صاف و تخت؛ در کنار فضاهی دارای شیب –وجود عوامل طبیعی و انسان ساخت در کنار هم –وجود فضاهای نفوذپذیر و نفوذناپذیر در کنار هم. هدف از ارائه چنین مبحثی، شناسایی فضاها/مکانهای دارای ارزشهای کیفی در سطح شهرها و به کارگیری نمونه های موفق سنتی آنها با حال و هوای امروزی شان در مکانهای عمومی می باشد.

هنجارهای طراحی شهری، تباین فضایی، مکانهای شهری، ابعاد تباین، فضاهای عمومی