خلیل حیدری - موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
داود چراغی - موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

نان یک کالای ضروری در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی محسوب می گردد، بطوریکه کشش درآمدی آن در سال 79 برای جامعه شهری 0/15 و در جامعه روستایی 0/5 بوده است. همچنین با مصرف نان سالانه بیش از 50 درصد انرژی و پروتئین دریافتی خانوارهای کم درآمد تأمین شده است. بطوریکه در سال 79 هر فرد کم درآمد شهری 60 درصد انرژی و 67 درصد پروتئین دریافتی خود را و هر فرد کم درآمد روستایی 66 درصد انرژی و 72 درصد پروتئین دریافتی خود را از محل مصرف نان تأمین نموده است. بر این اساس مصرف نان نقش ویژه ای در تأمین امنیت غذایی خانوارهای شهری و روستایی ایفاء می‌کند. از سوی دیگر بخش قابل توجهی از گندم، آرد و نان خریداری شده خانوارها بدون ایفای نقش در تأمین امنیت غذایی از چرخه مصرف بصورت ضایعات تولید گندم، آرد و نان خارج می شود. همچنین بخش دیگری از گندم و آرد بدلیل قیمت ارزانتر آن در مقایسه با کشورهای همجوار بصورت قاچاق از کشور خارج می گردد. برآوردهای متفاوتی از میزان ضایعات و قاچاق گندم، آرد و نان صورت گرفته و برخی آن را حدود 30 درصد بیان می‌کنند. به این ترتیب اهمیت بررسی این موضوع روشن است. این مقاله می‌کوشد به کمک شاخصهایی مانند نسبت انرژی حاصل از ضایعات و قاچاق گندم، آرد و نان به انرژی دریافتی خانوار، نقش ضایعات و قاچاق این کالا را در امنیت غذایی خانوارها ارزیابی کند.