علیرضا کشوردوست - استادیار جغرافیای شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
بابک شکوهی راد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، رشت، ایران

پدیده های طبیعی و انسانی در مکان گزینی، پیدایش، رشد و توسعه فیزیکی و یا رکود و زوال شهرهای کشورمان در طول تاریخ اثر گذار بوده اند. تا دوره قاجاریه رشد جمعیت شهرنشین بسیار کند بوده و شهرها دارای رشد و توسعه کند بودند. در دوره معاصر به سبب بهداشت عمومی و سرمایه گذاری در شهرها به تدریج نرخ رشد جمعیت روند افزایشی یافت. اصلاحات اراضی سال 1341 و جاذبه های حضور و سکونت در شهر از جمله خدمات و اشتغال م هاجرت بی رویه روستائیان به شهرها را باعث گردید. در ابتدای دوره معاصر تحولات اقتصادی و اجتماعی در کشور رخ داد که چهره شهرها را دگرگون نمود که شهر رشت نیز از این قضیه مستثنی نبوده و توسعه فیزیکی شهر را در جهات مختلف باعث شد. رشد جمعیت شهرنشین رشت نه رشدی طبیعی که بیشتر به دلیل حضور مهاجرینی است که وارد شهر شده اند و در بخش اقتصاد غیررسمی شهر مشغول فعالیت هستند؛ این امر باعث بروز مشکلاتی از قبیل فقر، حاشیه نشینی و ... شده است. در این پژوهش با بهره گیری از نمودار، جدول، عکس و نقشه در پی یافتن چگونگی شکل گیری هسته اولیه شهری و دلایل رشد سریع شهرنشینی رشت هستیم. در این راستا با بهره گیری از متون تاریخی و مطالعات کتابخانه ای و میدان، نظریات کلاسیک و مدرن در زمینه تکوین و تکامل شهرها و نظریان ساخت شهرها، به بررسی چرایی و چگونگی شکل گیری شهر رشت پرداخته و شهرنشینی رشت را از دو بعد درونزا و برونزا بررسی نموده و تأثیر بر آیند این دو دسته عوامل را مورد ارزیابی قرار داده که نتایج حاصله از آن بدین گونه است رشد شتابان شهر عمدتاً ناشی ازعوامل برونزا شامل اهداف سیاسی و اداری دولت می باشد و کارکرد این شهر به عنوان قطب رشد استانی و منطقه ای می باشد.

شهرنشینی، رشت، شهر، عوامل درونزا، عوامل برونزا