هوشمند معصومی - پژوهشگر، مرکز تکنولوژی و جامعه، دانشگاه فنی برلین، آلمان

در طول دو دهه گذشته، مشخصات بافت شهری پایدار و ا نسان محور به اساس دیدگاه های برنامه ریزی شهری نو- سنتی در عرصه بین المللی تبدیل شده است. این رویکردهای برنامه ریزی و طراحی به تقویت حمل و نقل غیرمووری و همچنین توسعه مناسبات فردی و اجتماعی از قبیل ارتباطات مستقیم اجتماعی و حس مکان و تعلق می انجامد. محله به عنوان یکی از عناصر کوچک بافت شهری اهمیت خاصی در به وجود آوردن کیفیات فوق دارد. محله سنتی شهرهای ایران دارای ویژگی هایی است که توسعه و بازتولید آنها پس از بی توجهی های دهه های اخیر می تواند باعث پیشرفت برنامه ریزی و طراحی شهری جدید از جمله برنامه ریزی محله محور در ایران شود. با وجود توجه نسبی به برنامه ریزی محله گرا در سالهای اخیر، مدیریت شهری ایران هنوز خود را با توصیه های محققین جهت رسیدن به برنامه ریزی محله محور تطبیق نداده است. نمونه این بی توجهی در تعیین محله بندی توسط شهرداری تهران، مشهد، و اصفهان دیده می شود. مسئله اصلی که این مقاله سعی در بررسی آن دارد، این است که آیا مساحت مرزبندی محله های طرح های بالادستی تهران باعث تولید شهر انسان محور، حمل و نقل پایدار، و افزایش روابط انسانی می شود و یا اساس پیشنهاد مرز محلات ملاحظات مدیریتی بوده است. به این منظور، با استفاده از مطالعه پیشین و همچنین کار میداانی، مشخصات محله های مراکز تاریخی شهرهای یزد و کاشان با توجه به مساحت محله و مسافت های پیاده تا مرکز محله مورد بررسی قرار می گیرند. بررسی های آماری به منظور تحلیل واریانس مساحت 779 محله در 5 شهر مورد مشاهده نشان می دهد که محله های جدید به طور معنی داری بزرگ تر از محله های سنتی هستند. محلات شهری با چنین ابعادی توانایی کمی در تولید حمل و نقل پایدار و مناسبات انسانی دارند. نتایج مشاهدات انجام شده لزوم بازنگری در مرزبندی محلات و کوچک کردن آنها را نشان می دهد.

محله سنتی، برنامه ریزی محله محور، پیاده مداری، حمل و نقل پایدار، شکل شهر پایدار، یزد، کاشان