نعمت حسین زاده - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اردبیل

رشد شهرها یکی از پدیده های مهم جهانی می باشد که تحت تأثیر عوامل محیطی، انسانی، اقتصادی و سیاسی روی می دهد و ارائه خدمات به شهروندان و دسترسی آنان به امکانات شهر از اولویت های برنامه ریزان و مدیران شهری است. برای تحقق این امر از تکنیک ها و روش های گوناگونی اعم از کلاسیک و نوین استفاده گشته است. از دهه 1970 استفاده از روش های کمی در م سائل مکان یابی خدمات شهری زیاد شده و هر کدام از این روشها علاوه بر معایب و مزایای خاص خ ود در این زمینه به کار می رود. در این مطالعه چگونگی توزیع مکانی مراکز درمانی در شهر اردبیل به عنوان نمونه موردی از کاربردهای سامانه تحلیلی چندمعیاری مورد بررسی قرار گرفته است. در شهر اردبیل از مجموع مساحت 5664 هکتاری اختصاص یافته به کاربری های مختلف شهری (بدون احتساب اراضی کشاورزی)، مساحت اختصاص یافته به کاربری های درمانی در وضعیت موجود 22/13 هکتار است با سرانه 0/5 متر مربع به ازای هر شهروند که در طرح جامع اردبیل آورده شده است. مساحت کل فضای اختصاص یافته به این کاربری باید بالغ بر 25/67 هکتار باشد. این امر خود نشان دهنده تراز منفی مساحت فعلی اختصاص یافته به این کاربری در مقایسه با مساحت مورد نیاز محاسبه شده (3/55) است. مشکل عدم تعادل در کاربری های مربوط به کاربری درمانی در شهر اردبیل، زمانی بیشتر قابل درک می شود که به توزیع نامتعادل این کاربری ها در سطح شهر و عدم التزام به منشوری مشخص در مکان گزینی آنها نیز توجه داشته باشیم. در همین راستا با توجه به درک ضرورت استفاده از فنون تحلیل چند معیاری در ساماندهی مکانی- فضایی کاربری های درمانی، در مقاله حاضر سعی شده است با انتخاب شهر اردبیل به عنوان مطالعه موردی، قابلتهای مدل تلفیقی از روش AHP و سامانه های اطلاعات جغرافیایی ، در تحلیل و اولویت بندی پهنههای مناسب برای مکان گزینی کاربری های درمانی، مورد ارزیابی قرار گیرد.

مکان یابی، درمانگاه، برنامه ریزی شهری، GIS, AHP، شهر اردبیل