علی افشاری - دانش آموخته کارشناسی ارشد خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
حسین خادمی - استاد دانشگاه صنعتی اصفهان
محمد امیردلاور - استادیار دانشگاه زنجان

مطالعه حاضر با هدف بررسی آلودگی شهری و عوامل مؤثر بر آن با استفاده از تکنیک پذیرفتاری مغناطیسی در شهر زنجان انجام گرفت. برای این منظور، نمونه برداری خاک سطحی بر اساس روش کاملاً تصادفی و از فضای سبز داخل شهر انجام گرفت. به صورت کلی تعداد 27 نمونه خاک سطحی از عمق 0 تا 10 سانتی متری برداشت گردید. فلزات سنگین با استفادهاز اسیدنیتریک 5 نرمال عصاره گیری و با دستگاه جذب اتمی قرائت شدند و پذیرفتاری مغناطیسی نمونه های خاک با استفاده از دستگاه Bartington MS2 dual frequency sensor در دو فرکانس بالا 4/6 KHz و پائین 0/46 KHz اندازه گیری شد و مقدار پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس از اختلاف پذیرفتاری مغناطیسی در فرکانس بالا و پائین محاسبه شد. نتایج نشان داد، پذیرفتاری مغناطیسی (Xy) با حداقل 116/0 و حداکثر 1347/6 و میانگین 519/2 ((10(-8)m(3)kg(-1) بدست آمد که نسبت به مطالعات دیگر انجام گرفته، بسیار بالاتر بود. میانگین پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس (X(fd 1/05 با حداقل 0/14 و حداکثر 6/99 درصد محاسبه شد. همچنین ارتباط مثبت بین پذیرفتاری مغناطیسی (X(y) با سرب (r=0/622)، روی (r=0/675)، مس (r=0/260)، منگنز (r=0/024) و کادمیم (r=0/152) مشاهده شد. در حالیکه ارتباط بین( X(y با آهن، کروم، کبالت و نیکل منفی بود. از بین خصوصیات خاک، ماده آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و درصد شن با (X(y ارتباط مثبت نشان دادند. به صورت کلی میانگین بالای پذیرفتاری مغناطیسی نشان می دهد که خاک منطقه مطالعاتی با ذرات فری مگنتیک غنی شده است که احتمالاً به دلیل فعالیت های انسانی از قبیل ترافیک، سوخت، سوخت های فسیلی و صنعت در منطقه می باشد. از طرف دیگر ارتباط مثبت بین پذیرفتاری مغناطیسی با عناثر با منشاء انسانی (Cd, Zn, Pb و Cu) این مطلب را تأئید می کند. به صورت دیگر می توان گفت، هر جا آلودگی انسانی بالا باشد، پذیرفتاری مغناطیسی هم به مراتب آن بالاست.

پذیرفتاری مغناطیسی، آلودگی انسانی، خاک شهری، عناصر سنگین، زنجان