زبیده رضایی اتویی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
ابراهیم کلته - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور مرکز گنبد

از آنجا که افزایش بی رویه جمعیت، ساخت و سازهای شهری و گسترش آن تا حاشیه شهرها بدون برنامه ریزی مناسب، ضرورت درنظر گرفتن تمهیدات لازم جهت پیشگیری و مقابله با بحران و حوادث مترقبه و غیرمترقبه را دو چندان کرده است. لذا به نظر می رسد ایجاد تشکیلات مناسب و واحد برای ایجاد هماهنگی و انسجام در مدیریت مراحل مختلف بحران (قبل از وقوع، زمان وقوع و بعد از وقوع) از اولویت برخوردار باشد. از اقداماتی که در جهت کاهش آثار ناشی از سوانح طبیعی، نیاز به برنامه ریزی و سیاست گذاری اجرایی دارد، بکاربردن روش ها و اصول مهندسی و اقدامات کاربردی منطبق با اصول برنامه ریزی شهری در زمان های عادی است، تا از این طریق بتوان در هنگام وقوع سوانح طبیعی مقدار آسیب ها را کاهش داد. در این میان وضعیت شهرهایی از جمله قائم شهر در برابر فجایع طبیعی به ویژه سیل و زلزله، به عنوان شهرهایی میانی در شبکه شهری کشور ایران از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین تلاش گردید تا جایگاه مدیریت بحران که خ ود به نوعی یک برنامه ریزی جهت سازمان دهی وقایع در مواجهه با بحران های طبیعی برجسته تر گشته است. همچنین راهبردی استراتژیک جهت امداد رسانی در بافت های فشرده شهری نیز ارائه شده است. این نوشتار به تشریح مبانی نظری و دیداه های مرتبط با مدیریت بحران شهر و توصیف ویژگی های جغرافیایی شهر قائم شهر از جمله ویژگی های طبیعی، انسانی، اقتصادی می پردازد. در ا دامه، بررسی و تحلیل مکانی با استفاده از نرم افزارهای جغرافیایی و نیز تحلیل فرضیات (اثبات یاردآن) و ارائه پیشنهادات پرداخته می شود. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش به صورت توصیفی، تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، روش میدانی، کتابخانه ای تعیین گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده تکنیک های توصیفی و با روش تحلیلی در محیط GIS و در نظر گرفتن معیارهای کاربرید وضعیت پایگاه های مدیریت بحران مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج این تحقیق نشان داد، ناحیه مورد نظر از سیستم مدیریت مناسبی جهت مواجه با بحران های احتمالی برخوردار نیست و انجام مطالعات کارشناسی در حوزه مدیریت بحران توسط کارشناسان برنامه ریزی شهری به بهره وری بهتر در جهت استفاده ایمنی شهروندان در مواجه با شرایط بحرانی، تأثیر گذار می باشد.

؛GIS، مدیریت بحران، شهر، برنامه ریزی شهری، قائم شهر