مرجان بابائی - کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

منطقه، مقیاسی از محیط است که هر روز بیش از پیش وارد تجربه افراد می شود، تا به آنجا که بسیاری از ساکنان شهرها حوزه زندگی خود را شعاعی از فراتر ازسطح شهر محل سکونت خود معرفی می کنند. این موضوع برای شهروند ایرانی از دیرباز تاکنون اهمیت ویژه ای داشته است. این در حالی است که مداخلات کنونی منطقه ای عمدتاً بر اساس ملاحظات مرتبط با توازن توزیع جمعیت و خدمات رسانی به جمعیت مورد نظر، تعادل های اکولوژیک، خودکفایی اقتصادی و در نهایت توازن های ملی صورت می پذیرد. این موضوعات گرچه در نوع خود کاملاً ضروری و لازم هستند، اما کافی نخواهد بود. مردم یک منطقه را نیز همانند یک فضای شهری تجربه می کنند و حق اینکه از تجربه خود لذ ببرند، آن را مطابق با معانی ذهنی خود بیابند و از شرایط اسکان و دریافت خدمات خود رضایت داشته باشند را دارند. مشخصاً رسیدن به این اهداف تنها در پرتو برنامه ریزی منطقه ای قابل انجام نخواهد بود. لزوم وجود یک دیدگاه همه جانبه کیفی و کمی در سطح منطقه ای، ایجاب می کند که در کنار برنامه ریزی منطقه ای، طراحی منطقه ای نیز مدنظر قرار گرفته و کیفیت تجربه افراد، ذهنیات آنها و معانی ذهنی آنها مدنظر قرار گیرد. بر این اساس، پژوهش حاضر، در جهت پاسخگویی به ابعاد کیفی و دیدگاه طراحانه نسبت به مقیاس منطقه ای، اقدام به معرفی علم طراحی منطقه ای و چگونگی حرکت موازی آن با برنامه ریزی منطقه ای نموده است. در این راستا، ابتدا طراحی منطقه ای و مفاهیم مرتبط با آن معرفی شده است، بر اساس این تعاریف مداخلات کنونی منطقه ای در ایران مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و در نهایت کاربرد طراحی منطقه ای در مداخلات منطقه ای، تحت عنوانابعاد کیفی در سطح منطقه ارائه شده است. پیشنهادات پژوهش، نه به عنوان بخشی جدای از برنامه ریزی منطقه ای، بلکه به صورت بخشی اضافه شده به ملاحظات برنامه ریزی منطقه ای ارائه شده است. از آنجا که عموماً ابعاد مختلف توسعه در برنامه ریزی منطقه ای در سه بعد محیطی، اجتماعی و اقتصادی مطرح می شود، نهایتاً پیشنهادات ارائه شده در جنبه های مختلف فرمی، عملکردی و معنایی طراحی منطقه ای، در قالب دسته بندی سه گانه مذکور در برنامه ریزی منطقه ای ارائه شده است.

طراحی منطقه ای، مداخله،منطقه، ابعاد کیفی، برنامه ریزی منطقه ای