علی علایی - دکترای معماری، مدرس و مدیرگروه دانشگاه علوم و تحقیقات واحد کرمانشاه
زهرا مهدوی جم - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه علوم و تحقیقات واحد کرمانشاه

نماد یک مفهوم و تصویر است که به صورت ناخودآگاه درک می شود و سرشار از تأثیرگذاری است. اعداد نیز جلوه هایی از نمادگرایی بشمار می آید که دارای پیچیدگی های معنایی ویژه ای هستند. تقدس اعداد از نظر تاریخی سابقه ای طولانی دارد. به گونه ای که در ادیان کهن، یونان باستان و آثار اسلامی معادل یابی برای حروف و اعداد در تفسیر و تبیین منطقی- عرفانی متون مذهبی جایگاهی والا داشته است. جاذبه علم اعداد موجباتی را فراهم کرده است که،معاران بزرگ نیز در آثار خود از اعداد استفاده کنند. پژوهش حاضر نمودهایی از استفاده اعداد مقدس در معماری ایرانی- اسلامی را با بیانی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی بیان کرده و در پایان نمونه های شاخصی از کاربرد اعداد در م عماری ایرانی- اسلامی ذکر شده است. از یافته های موجود می توان به این نتیجه رسید که معماران مسلمان در بناهای اسلامی از اعداد مقدس با آگاهی کامل استفاده کرده اند و به جای کاربرد مستقیم مفاهیم اصلی از رمز و راز و مجاز کمک گرفته اند که در بطن اثر هنری نهفته است و این ها نشان از اعتقادات سازندگان دارد که حتی در بناهای کاربردی نیز برای تفکرات خود از اعداد در غالب نمادها و نشانه ها استفاده می کردند.

اعداد مقدس، معماری اسلامی، نماد، معماری ایرانی