علی یوسفی - دانشار جامعه شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
لیلا جوهری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت شهری دانشگاه فردوسی مشهد

فضاهای بی دفاع امروزه در شهرها به دلیل رشد و گسترش فیزیکی و جمعیتی از یک سو و فرسودگی و تخریب مناطق قدیمی، بسیار افزایش یافته است. از سوی دیگر نه تنها به سمت فضاسازی شهری بهتر پیش نمی رویم بلکه مکان های ساخته شده را از بین برده ایم، به همین جهت فضاهای شهری بی هویت و نا آشنای زیادی به وجود آمده که می تواند تبعات منفی بسیاری را درپی داشته باشند. هدف مقاله ی مروری حاضر مفهوم سازی فضاهای بی دفاع بر اساس نقد و بررسی متون و شناسایی مؤلفه هایی که در ارتباط مستقیم با فضاهای بی دفاع هستند و متعاقباً بررسی پیامدای آنها در محیط شهری می باشد، بدین منظور دو نمونه از زیرگذرهای شهر مشهد به عنوان مصداق فضای بی دفاع انتخاب شده و مورد تحلیل قرار گرفته اند، روش تحقیق پژوهش حاضر به صورت مرور نظامند می باشد، بدین صورت که ابتدا به بررسی کلیات و ویژگی های فضای بی دفاع و متعاقباً تحلیل آثار اجتماعی آن در دو محدوده ی مورد مطالعه پرداخته شده است، در این راستا از شیوه ی مصاحبه و مشاهده جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهمترین آثار اجتماعی فضاهای بی دفاع شهری، حس ترس و ناامنی و وحشت در بین شهروندان و متعاقباً نارضایتی آنان از خدمات شهری می باشد.

فضاهای شهری، فضاهای قابل دفاع، فضاهای بی دفاع، ترس از جرم، شهرمشهد