انیس یزدان پناه عبدالملکی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهر و منطقه ای- مدیریت شهری

بدون تردید عمده ترین ویژگی قرن حاضر، گشوده شدن چشم اندازهای جدید در سکونتگاه های انسانی و تمرکز بی سابقه جمعیت در کلان شهرها و جهان شهرها می باشد. طی دهه هایاخیر به تدریج محلات نابسامان و سکونتگاه های غیررسمی به طور عمده در حاشیه ی کلانشهر ها و شهرهای بزرگ کشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به صورت خودرو شکل گرفته و گسترش یافته است. این محلات خودرو یا حاشیه نشین به بیان درست تر، اسکان غیررسمی نامیده شده اند و کارکرد اصلی آنها تأمین زمینه و الگوی ساخت متناسب با توان ملی گروه های کم درآمد مهاجر از روستاها یا گروه های کم درآمد و فقیر شهری رانده شده از بافت موجود شهرهاست. این گ ونه سکونتگاه ها که سیمای نازیبا، خدماتی پائین و ساکنینی کم توان و مشاغلی نامطمئن دارند، محیطی آماده برای پذریرش نابهنجاری های اجتماعی فراهم می سازد و خطرپذیری بالایی در برابر سوانح طبیعی و انسانی دارند. اسکان غیررسمی حاصل سیاست های شکست خورده، مدیریت و حکومت داری بد، فساد، مقررات نامناسب، بازار مسکن ناکارآمد ، نظام های مالی غیرپاسخگو و فقدان بنیانهای اراده سیاسی است. چاره جویی دشواری های کنونی این محلات همزمان با پیش نگری مشکلات آتی ناشی از رشد آنها امری ضروری است که اقدامات ویژه و همه جانبه های متفاوت از روال فعلی را می طلبد. این اقدامات بنابر ماهیت از یک سو می بایست به صورت یکپارچه و چند بخشی در محیط کالبدی انجام شود و از سوی دیجگر باید از اقدامات کالبدی و حتی پیش از آنها با برنامه های اقتصادی- اجتماعی برای این اجتماعات همراه شود. لازمه این چنین ره گشایی جامع و همه سونگر، همسوئی و همیاری دستگاه های ذیربط است. جمعیت محلات اسکان غیررسمی از بی مهری های سیاست های توسعه شهری رنج می برند و شاخص های اجتماعی- اقتصادی و کالبدی آنها در وضعیت نامناسبی قرار دارند. در این مقاله، نخست به وجوه مفهومی و نظری سکونتگاه های غیررسمی اشاره می شود و مورد بحث قرار گرفته است و سرانجام جهت توانمندسازی محلات اسکان غیررسمی با تکیه بر راهکارهای برخورد علمی با این پدیده مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهاد می شود.

اسکان غیررسمی، توانمندسازی، حاشیه نشینی، ناهنجاری اجتماعی، حاشیه