طاووس غنی یارلو - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند
داوود مختاری کشکی - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریز
جمشید جداری عیوضی - استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران

در عرصه دانش ژئومورفولوژی مطالعه مخروط افکنه ها جایگاه ویژه ای دارد. با وجود اینکه پژوهش در مورد فرایندهای ایجاد کننده این قبیل اشکال در دهه های اخیر از نوسانات زیادی برخوردار بوده، اما تحقیقات در مورد مخروط افکنه ها سیر تکامل خود را داشته است. در پژوهش حاضر نیز، تحول و تکامل مخروط افکنه های واقع در شمال غرب فیرورق واقع در استان آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گرفته شد. کوه های فیرورق قسمتی از فلات آذربایجان در شمال غرب ایران (شهرستان خوی) می باشند. در واقع پژوهش حاضر جهت بررسی تکامل و تحول مخروط افکنه های واقع در شمال غرب فیرورق با هدف آمایش سرزمین صورت گرفته است. بدین منظور، تلفیقی از روش های ژئومورفولوژیکی، لیتولوژی استفاده گردید. مستندات این شواهد ژئومورفولوژیکی از راه بررسی منابع و تفسیر نقشه های زمین شناسی 1:100000، توپوگرافی 1:50000 و تصاویر ماهواره ای و به ویژه بازدیدهای میدانی و ترکیب داده های مختلف بدست آمده است. در مرحله بازدید م یدانی که پایه و اساس مطالعات است مشاهدات میدانی و مکرر از منطقه جهت شناخت پدیده ها از نزدیک، ثبت مشاهدات و ضبط تصاویر از آنها انجام شد. قسمت هایی را که قابل دسترس نبودند یا تصاویر ماهواره ای کنترل و تطبیق داده شدند. به عبارت بهتر آانجه در این پژوهش ارائه شده است حاصل مشاهدات مستقیم از منطقه و بررسی پدیده های ژئومورفولوژیکی غالب در م خروط افکنه های فیرورق بوده است. برای تهیه نقشه های مختلف ازنرم افزار ArcGis و برای ترکیب باندهای مختلف تصویر ماهواره ای منطقه مورد مطالعه از نرم افزار ENVI استفاده شد. نتایج نشان می دهد که آب و هوا و ژئومورفولوژی از جمله عوامل مؤثر در گسترش و تکامل مخروط افکنه های منطقه می باشند. فرآیندهای شکل ساز دامنه ها مانند حرکات توده ای و فعالیت های ذوب و یخبندان، شکل دره ها و مورفولوژی دامنه ها، مساحت حوزه ها و ناهموار های نسبی آنها از جمله عوامل ژئوموفولوژیکی مؤثر در توسعه و تکمامل مخروط افکنه های منطقه است. وارد شدن گ سل از ج نوب غربی و وجود انواع حرکات توده ای و گنبدهای آهکی در میان تشکیلات مارنی و افیولیتی داخل حوضه نقش بسزایی در تعیین کاربری های مخروط افکنه های فیرورق ایفا می کند.

مخروط افکنه، ژئومورفولوژی، برنامه ریزی روستایی، فیرورق