محسن هاشمی رفسنجانی - کارشناس ارشد مهندسی مکانیک،دانشگاه پلی تکنیک مونترال کانادا، تهران
محمدعلی کرونی - کارشناس ارشد مهندسی معدن- دانشگاه امیرکبیر، تهران

امروزه مهمترین عوامل موفقیت و جذابیت راه آهن، سرعت، دقت، امنیت و آسایش آن است و بدون وجود هرکدام از این خصوصیات، شبکه ریلی کارائی لازم را نخواهد داشت. برتری های حمل و نقل ریلی نسبت به سایر شقوق حمل و نقل، زمانی بیشتر آشکار می گردد که ترکیبی از راه آهن برقی، خطوط و قطار سریع السیر و تونل های طویل ریلی با یکدیگر آمیخته شوند. در این میان تونل های طویل ریلی دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند که کوتاه شدن مسیر و به تبع آن کاهش زمان سفر و نیز افزایش ظرفیت حمل و نقل بار و مسافر از آن جمله می باشند. سالیان متمادی بحث حمل سریع مسافر و کالا با کمترین آثار منفی زیست محیطی و ایمنی و آسایش بیشتر نسبت به خطوط جاده ای در کریدور تهران - شمال با طرح یک مسیر ریلی سریع السیر مطرح بوده است. این مهم بدون احداث تونل آن هم از نوع تونل های عمیق و طویل ریلی با توجه به وضعیت توپوگرافی منطقه در طول مسیر مذکور میسر نمی باشد. با توجه به وسعت کشور، فاصله شهرها و تمرکز جمعیت در کوهپایه ها و ارتفاعات سلسله جبال البرز و زاگرس، استفاده از خطوط ریلی آن هم از نوع پرسرعت، بدون استفاده از تونل های طویل و عمیق امکان پذیر نیست. این خط ریلی اقتصاد دو سوی البرز را بهم پیوند می زند و این اجازه را خواهد داد که با سرعت 200 کیلومتر در ساعت در حداکثر 30 دقیقه از تهران به آب های دریای خزر رسید. این بدین معنی است که فاصله 5/3 ساعته در زمان غیر شلوغ و 5 ساعته در زمان های شلوغ به نیم ساعت تقلیل پیدا خواهد کرد و لذا صرفه جویی کلانی در مصرف سوخت و همچنین وقت مردم را به ارمغان خواهد آورد. در این راستا ایده ایجاد مترواتصال سریع السیر در جهت ارتباط با استان های شمالی کشور طرحی نو می باشد که در این مقاله به مطالعات مقدماتی و مباحث پیرامون آن که شامل مطالعات راهبردی، امکان پذیری و مسیریابی اولیه می باشد؛ توجه گردیده است.

راه آهن برقی، قطار سریع السیر، تونل طویل ریلی، البرز