افسانه مرشدی - دانشجوی دکترای صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد
مینا اکبریان - دانشجوی دکترای صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد

سوء تغذیه دوران کودکی به صورت فقر پروتئین وانرژی بروز می کند که شایعترین بیماری کودکان در دنیا، بویژه کشورهای در حال توسعه میباشد. دلایل عمده آن عبارتند از: کیفیت پایین مواد غذایی، دریافت کم و ناکافی غذا، عدم توانایی جذب مواد غذایی. به منظور جلوگیری از این عارضه مکمل های غذایی فرموله و ساخته میشوند. مکملهای غذایی کودکان اصولا بر پایه غلات هستند؛ ازجمله ذرت ، برنج، گندم و جوکه انرژی و پروتئین مورد نیاز و کافی را برای کودکان تولید نمی کنند. دانه های غلات به لحاظ کربوهیدرات غنی هستند ولی از نظر اسید های آمینه ضروری از جمله لیزین فقیرند.بنابر این از نظر پروتینی از منابع حیوانی ضعیفترند. سویا یک منبع بسیار مناسب و عالی پروتئینی است که میتواند در غذای کودک مورد استفاده قرار گیرد. سویا علاوه بر اینکه از نظر پروتئینی منبع غنی محسوب میشود، باعث ایجاد آلرژی نمیشود. افزودن پروتئین سویا به پروتئینهای غلات بسیار مفید است چون باعث بالا رفتن ارزش پروتئینی فرآورده میشود، به ویژه که از نظر لیزین منبعی غنی محسوب میشود و نقص پروتئینی غلات را از بین میبرد. درصورتی که پروتئین غلات با نسبت صحیحی از پروتئین سویا ترکیب شود، ترکیب حاصل به لحاظ پروتئینی بسیار مناسب خواهد معمولا غذاهای کودک بر پایه شیر سویا برلای کودکان کمتر ازشش ماه فرموله میشود. کودکانی که به دلایلی قادر به تغذیه با شیر مادر نیستند و یا شیر مادر به تنهایی برای تغذیه آنها کافی نیست. سوء تغذیه کودکان پس از شش ماهگی در جوامع در حال توسعه امری بسیار تهدیدآمیزو جدی محسوب میشود. اغلب پس از این سن کودک برای تغذیه به جمع افراد خانواده می پیوندد ودر هر وعده تنها حجم کمی از غذا را دریافت میکند؛ اگر این حجم از غذا مناسب احتیاجات غذایی سن کودک در نظر گرفته نشود، کودک به راحتی دچار سوء تغذیه میشود. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، غذاهای ترکیبی مانند: ترکیب سویا با ذرت، ترکیب سویا با گندم و ترکیب برنج با سویا به عنوان مکمل غذایی کودکان، نوزادان، خانم های باردار ونیز خانم های شیرده در نظر گرفته میشود.