اسما سلمانی بجستانی - کارشناس ارشد مهندسی صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار، سبزوار، ایران
زینب افتخاری - کارشناس ارشد شیمی تجزیه، آزمایشگاه کنترل کیفی تستا، مشهد، ایران
مهناز ژیانی اصغر زاده - کارشناس ارشد مهندسی صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار، سبزوار، ایران
جواد فیضی - دانشجوی دکتری شیمی تجزیه، آزمایشگاه کنترل کیفی تستا، مشهد، ایران

امروزه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) به طور گسترده برای جداسازی و تخلیص در زمینه های مختلف از جمله داروسازی، بیوتکنولوژی، صنایع زیست محیطی، پلیمر و صنعت غذا استفاده میشود. این روش در دهه اخیرتبدیل به یک روش انتخابی برای تجزیه و تحلیل طیف وسیعی از ترکیبات شده است. زعفران، کلاله خشک شده گیاه Crocus sativus L به عنوان گیاه دارویی، رنگ دهنده و یا به عنوان یک عامل طعم دهنده استفاده میشود. حدود 10 متابولیت در زعفران وجود دارد که مهترین آنها کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است که به ترتیب عامل رنگ، طعم و بوی آن است. روشهای متفاوتی برای تعیین کیفیت زعفران از قبیل کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، کروماتوگرافی گازی (GC) و ... گسترش یافته است. نتایج بدست آمده از مقالات نشان داد که TLC و HPLC نتایج قابل مقایسهای برای کروسین و کروستین (عامل رنگ زعفران)، پیکروکروسین (عامل طعم) و سافرانال (عامل بو) میدهد. اندازهگیری و تعیین سافرانال باGC انجام میشود. در روشی از HPLC برای بررسی اجزا و درصد خلوص زعفران تجاری بوسیله آشکارساز آرایه دیودی حساس نسبت به نور استفاده شده است. عصاره ها از طریق استخراج نمونه های گیاه خشک با متانول 80% در دمای محیط و محیط تاریک بدست می آیند. نتایج HPLC-UV نشان داد که میتوان از این روش به آسانی برای کنترل کیفیت گیاهان دارویی حاوی کروسین نیز استفاده کرد. همچنین از روش HPLC علاوه بر شناسایی و تعیین متابولیتها می توان برای تشخیص تقلبات زعفران نیز استفاده کرد.

زعفران، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا، کروسین، سافرانال، پیکروکروسین