فردین حاجی صالحی - دانشجوی مهندسی نفت دانشگاه علوم و تحقیقات فارس/دانشکده مهندسی

نفت گیر یا تله نفتی، به محل تجمع نفت و گاز گفته می شود؛ به عبارت دیگر به ناحیه ای که از حرکت صعودی نفت و گاز جلوگیری کرده و سبب تجمع نفت گاز شود تله نفتی گفته می شود. سنگ مخزن مناسب، منافذ به هم مرتبط، وجود نفت، گاز و عامل بازدارنده حرکت صدور کننده نفت و گاز یا پوش سنگ از جمله عوامل اصلی تشکیل دهنده نفت گیر می باشد. وقتی که نفت از سنگ منشأ به وجود آید از لایه های نفوذپذیر به طرف بالا شروع به حرکت کرده و می تواند به سطح زمین برسد. مگر این که مانعی در سد راه حرکت روبه بالای آن قرار گیرد و بتواند در ساختاری به نام تله انباشته شود. شکل این مجموعه می تواند طاقدیس، ناودیس یا شکل حاصل از تغییر ماهیت سنگ و غیره باشد. معمولاً در مسیر حرکت نفت از سنگ منشأ، جریان نفت به سنگ پوش و تله هایی که نفت را در خود جای می دهد برخورد می کند. نفتگیر یا تله نفتی، یکی از عوامل اصلی و ضروری برای تجمع اقتصادی هیدروکربن می باشد. جنس سنگ های مخزن مختلف است و هر یک دارای ویژگی های خاص خود است، اما همه این سنگ ها باید متخلخل و ترآوا باشند، دو نوع سنگ مخزن وجود دارد. نفتگیره از قسمت های مختلفی تشکیل می شوند که عبارتند از: قله، نقطه ریزش، مخزن، پی نفتگیر، پوش سنگ. در زیر شکل کلی یک نفتگیر نشان داده شده است: نفتگیرها انواع مختلفی دارند که عبارتند از: *نفتگیر های ساختمانی: این نفتگیرها حاصل فرایندها تکتونیکی و تغییر شکل سنگ مخزن می باشند. 1) نفتگیر های چین خورده 2) نفتگیرهای گسلی *نفتگیرهای دیاپیری: این نفتگیرها حاصل جریان یافتن لایه ناشی از اختلاف وزن مخصوص آنها می باشد. 1) دیاپیرهای نمکی 2) دیاپیرهای گلی نفتگیر چینه ای: این نفتگیرها ناشی از تغییر در تدوم سنگ شناسی ویا حاصل محیط رسوبی ویا تغییرات ثانویه است. * نفتگیرهای هیدرودینامیکی: این نفتگیر حاصل جریان یافتن آب می باشد. *نفتگیرهای مرکب: حاصل تلفیق دو یا بیشتر فرایندهای فوق می باشند. *نفتگیرهای برون پوش سنگ

قله، نقطه ریزش، مخزن، پی نفتگیر، پوش سنگ، نفتگیر های ساختمانی، نفتگیرهای چین خورده، نفگیرهای کسکی، نفتگیرهای دیاپیری، دیاپیر های نمکی، دیاپیری گلی، نفتگیر چینه ای، نفتگیرهای هیدرودینامیکی، نفتگیرهای مرکب، نفتگیرهای برون پوش سنگ