میثم عابدیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان، ایران
بیژن عسکری - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی مواد و طراحی صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

هدف: آفلاتوکسین ها گروهی از متابولیت های ثانویه سرطان زا می باشند که توسط کپک های مشخصی مانند آسپر ژیلوس فلاوس، آسپر ژیلوس پارازیتیکوس و آسپرژیلوس نومیوس ایجاد می گردند. این قارچ ها مهمترین عوامل آلوده کننده بادام زمینی، ذرت، پنبه دانه ، حبوبات و سه نوع آجیل هستند. آفلاتوکسین B1 و سه ترکیب با ساختار مشابه( G1، B2 و G2) بعنوان عوامل آلاینده محصولات کشاورزی در مزرعه و طی دوره نگهداری حمل و نقل و فرآوری شناخته شده اند. آفلاتوکسین B1 به عنوان سمی ترین عامل شناخته شده است. بنابراین به لحاظ سمیت بالای آفلاتوکسین ها، ایجاد سرطان، جهش، رشد ناکافی و کاهش سطح ایمنی در بیشتر انواع پستانداران، و وجود آنها در مواد غذایی تاثیر بسزایی در صنایع غذایی و دامی دارد. هدف از این مطالعه بررسی و ارائه روش های کاهش و یا حذف آفلاتوکسین B1 در مواد غذ ایی می باشد . از جمله عصاره های گیاهان مختلف گیاه، عصاره گیاه ( Adhatoda vasica Nees) منجر به تخریب آفلاتوکسین B1 بیش از 98 درصد بعد از گرمخانه گذاری به مدت 24 ساعت با دمای 37 درجه سانتی گراد می شود. از بین رفتن سم آفلاتوکسین با عصاره برگ A. vasica به طور قابل توجهی با اعمال حرارت تا 100 درجه سانتی گراد به مدت 10 دقیقه و یا اتوکلاو با دمای 121 درجه سانتی گراد به مدت 20 دقیقه کاهش می یابد. علاوه براین بررسی ها نشان داده است که سودوموناس پوتیدا دارای اثر کاهندگی آفلاتوکسین B1 می باشد. این باکتری محیط حاوی آفلاتوکسین مذکور (0/2 میکروگرم بر لیتر) مقاوم بوده و منجر به از بین بردن موثر آن می گردد. همچنین کشت های پروبیوتیکی انتروکوکوس فاسیوم M74 و EF031 ، اسید لاکتیک باکتری ها (لاکتوباسلوس کازئی)،باسیلوس سوبتیلیس و پیچیا آنومالا تاثیر قابل توجهی در از بین بردن سم آفلاتوکسین B1 و پاتولین دارند. نتیجه گیری کلی: تجزیه ترکیبات فیتوشیمیایی، وجود آلکالوئیدها در عصاره متانولی برگ A. vasica را نشان داده است. آلکالوئید نسبتا خالص برگ A. vasica مشاهده شده توسط TLC دارای تاثیر سم زادیی از آفلاتوکسین B1 می باشد. همچنین سودوموناس پوتیدا تاثیر قابل ملاحظه ای بر آفلاتوکسین B1 دارد. ویژگی از بین بردن سم آفلاتوکسین B1 و پاتولین توسط انتروکوکوس فاسیوم و لاکتوباسیلوس ها و سایر گونه های باکتریایی به عنوان رویکرد جدیدی در تهیه مواد غذایی انسانی و دامی محسوب می گردد.

آفلاتوکسین B1، حذف، مواد غذایی