حسن ذوالفقاری - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه رازی
فرزانه برزو - دانشجوی دکتری مخاطرات آب و هوایی دانشگاه رازی رازی
سعید رجایی - دانشجوی دکتری مخاطرات آب و هوایی دانشگاه رازی کرمانشاه

به منظور بررسی اثر شاخص منطقه ای موسوم به نوسان دریای شمال – خزر بر خشکسالی های سواحل جنوبی دریای خزر، در این مطالعه از داده های ماهانه بارش شش ایستگاه هواشناسی که دارای آمار بلندمدت بارش می باشند استفاده شد. با استفاده از شاخص خشکسالی SPI، ویژگی های فراوانی و شدت خشکسالی های حوزه جنوبی دریای خزر براساس داده های یک دوره زمانی 55 ساله از سال 1950 تا 2005 محاسبه گردید. نتایج نشان می دهد که در فاز منفی شاخص NCP؛ ارتفاع ژئوپتانسیل بر روی اروپا تا 120 هکتوپاسکال افت کرده و در مقابل بر روی شمال خزر تا 90 هکتوپاسکال افزایش می یابد. دما در شمال خزر گاه تا دو درجه افزایش را نشان می دهد چنین شرایطی باعث کاهش شدت وزش پرفشار سیبری برروی دریاچه خزر می گردد. کاهش شدت پرفشار سیبری بارش جنوب غربی دریای خزر را نسبت به دیگر مناطق کاهش داده موجب شکل گیری خشکسالی های شدید در برخی ماه ها در منطقه می شود. در فاز مثبت، شرایط معکوس می شود. فراوانی وقوع فاز منفی بیشتر از فاز مثبت است چرا که مقدار فشار شمال خزر معمولاً بیشتر از منطقه اسکاندیناویست. این مسئله با وقوع خشکسالی های متعدد هم خوانی دارد.

خشکسالی ، الگوی دور پیوندی، NCP،دریای خزر، دریای شمال