سید مصطفی طباطبائی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب دانشگاه بیرجند
حسین خزیمه نژاد - استادیار گروه مهندسی آب و مسئول پژوهشکده قنات دانشگاه بیرجند

در این مقاله به بررسی پتانسیل های موجود قنات روستای مزرعه نو واقع در استان یزد جهت مدیریت و بهره برداری بهینه از این منبع آب زیرزمینی پرداخته شده است. جهت رفع نیازهای کشاورزی و استفاده های جانبی از این آب، یک مخزن ذخیره طراحی و پیشنهاد گردید.حجم مخزن ذخیره بر اساس میزان اختلاف کل آب قابل استحصال از قنات و مقدار نیاز آبی کشاورزی سطح زیرکشت منطقه در پایین دست در فصول مختلف صورت گرفت.جهت برآورد نیاز آبی محصولات کشاورزی منطقه از روش استاندارد پنمن مانتیسکه توسط (FAO) معرفی شده است، استفاده گردید. دراین روش تبخیر تعرق گیاه مرجع محاسبه و سپس با استفاده از داده های هواشناسی و نرم افزار CROPWAT تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ETo) تعیین میگردد.در ادامه تبخیر و تعرق گیاه زراعتی مورد نظر (ETcrop) محاسبه و پس از تقسیم دوره رشد گیاه به چهار مرحله مقادیر ضریب گیاهی در مرحله رشد (Kci) تعیین و توسط آن ضریب گیاهی برای کل دوره رشد محاسبه گردید. در پایان نیاز آبی هر گیاه در ماه های مختلف سال تعیین و از طریق آن میزان آب اضافی و کمبود نیاز کشاورزی در ماه های مختلف و در نهایت حجم مخزن ذخیره محاسبه گردید. وجود این مخزن ضمن تامین مطمئن و پایدار نیاز کشاورزی هر ساله مقدار قابل توجهی آب اضافی جهت توسعه و مدیریت در بخش های دیگر در اختیار مدیران و مسولان قرار خواهد داد.

مدیریت منابع آب، استخر ذخیره، توسعه پایدار، ظرفیت قنات، روستای مزرعه نو