محمدرضا شهرکی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
احمد عابدی سروستانی - استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

امروزه عشایر کوچنده با مشکلات بیشتری نسبت به گذشته رو به رو هستند. از بین رفتن مراتع و ایلراهها از یک سو و عدم دسترسی به علم وفناوری مناسب از سوی دیگر، ادامه زندگی عشایری را با مخاطرات فراوانی روبرو ساخته است. مقاله حاضر با هدف بررسی و تحلیل اسکان عشایر و مقایسه دیدگاه ها و نظرات مختلف در ارتباط با آن نوشته شده است. واقعیت این است که امروزه اسکان عشایر شاید مهمترین بحثی است که درباره این جامعه در سطح کشور مطرح می باشد. در مجموع دو دیدگاه متفاوت درباره اسکان و آینده جامعه عشایری در بین صاحب نظران و متولیان امور عشایر کشور وجود دارد. گروهی معتقد به زندگی یکجانشینی و اسکان عشایر هستند و گروهی دیگر بر ادامه زندگی کوچروی به عنوان یک شیوه زندگی و سازگار با مناطق خشک و نیمه خشک تاکید دارند که کارآیی خود را در طی قرون، اثبات نموده است. با توجه هدف طرح اسکان عشایر در تغییر ساختار تولیدی و معیشتی خانوارهای عشایری، عشایر در مناطق مختلف با مشکلاتی مانند کمبود مراتع، کمبود منبع درآمد پایدار و پایین بودن کیفیت اراضی کشاورزی به منظور پیشرفت و توسعه زندگی خود بروبرو میباشند. با توجه به مرور کارهای انجام شده در زمینه اسکان عشایر میتوان نتیجه گرفت که اسکان عشایر میتواند مورد پذیرش بیشتری از سوی خانوارهای عشایری قرار گیرد، اما در عین حال به منظور تقلیل مشکلات ناشی از اسکان و ایجاد زمینه مساعد به منظور بهبود وضعیت معیشت و زندگی خانوارهای عشایری اسکان یافته، نیاز به همکاری و مشارکت همه جانبه عشایر به همراه سازمانهای ذیربط مانند سازمان امور عشایر ایران و سازمان جنگلها و مراتع کشور می باشد. توصیه مقاله حاضر، بررسی دقیق و همهجانبه شرایط اسکان عشایر در مناطق در نظر گرفته شده به نحوی است که امکان خدماترسانی مناسب در جهت تغییر معیشت از کوچ به اسکان به عشایر اسکان یافته فراهم گردد. در عین حال، موضوع استفاده و بهره برداری مناسب از مراتع خلع ید شده از عشایر اسکان یافته، چالشی است که پاسخ به آن نیازمند ایجاد ساختارهای مناسب جهت معرفی شیوه بهره برداری پایدار ازمراتع در مناطق خشک و نیمه خشک کشور است.

عشایر، اسکان، معیشت پایدار، مدیریت مراتع