شهرام امیرانتخابی - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور گیلان
امین عزیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد بخش جغرافیای برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاها مفهومی جامع و چند بعدی بوده که در برگیرنده رشد کشاورزی و فعالیت های وابسته به آن (صنایع دستی و صنایع روستایی) می باشد. صنعتی شدن یکی از راه های توسعه اقتصادی و اجتماعی در روستاها می باشد. توجه به توسعه مراکز صنایع دریایی در حواشی روستاهای ساحلی می تواند نقش مهمی در اشتغال زایی، خودکفایی، کنترل مهاجرت و توسعه پایدار روستاها و در نتیجه توسعه ملی داشته باشد. شرکت کشتی سازی صدرا در شهرستان بهشهر بعنوان یک الگو تاثیرگذار بر روستاهای ساحلی می باشد که می تواند در جهت روند توسعه گام بردارد. در این راستا به منظور شناسایی تاثیر این شرکت صنعتی بر توسعه اقتصادی- اجتماعی منطقه، پژوهش حاضر با عنوان بررسی نقش شرکت کشتی سازی صدرا در توسعه اقتصادی- اجتماعی و با هدف شناسایی تاثیر آن بر توسعهاقتصادی و اجتماعی وایجاد اشتغال جوانان، سطح درآمدزایی خانوار، جلوگیری از مهاجرت به شهر و مهاجرت معکوس وایجاد شغل دوم (بصورت استفاده نیروی کاری، جوانان و گروه های فعال کارگران روز مزد مشکل بیکاری جوانان، درفصل بیکاری) در روستاهای ساحلی شهرستان بهشهر اجرا گردید. این تحقیق از نظر هدف کاربردی، از لحاظ زمان حالنگر و از نظر تحلیل داده ها جزو تحقیقات کمی و توصیفی می باشد. به منظور جمع آوری داده ها از مطالعات کتابخانهای و اسنادی و فن پیمایش بهره گرفته شد و بدین منظور از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیقشامل تمام افراد شاغل( رسمی و پیمانی) در شرکت کشتی سازی صدرا ساکن در دهستان میانکاله می باشد که با شیوهتمام شماری انجام گردید و در مجموع 138 نفر ساکن در 10 روستای دهستان مذکور مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده در این پژوهش، نرم افزار آماری SPSS WIN مورد استفاده قرار گرفت. دستاوردهای این پژوهش متنوع می باشد که برخی عبارتند از: بررسی وضعیت اشتغال و درآمدزایی خانوار نشان داد که 74/6 درصد میزان رضایت خانوار از وضعیت مالی و درآمد حاصل از اشتغال در شرکت صدرا درحد زیاد بوده است. همچنین این شرکت تاثیری مثبت بیش از حد متوسط بر ایجاد اشتغال و درآمدزایی خانوارهای روستایی ساحلی بهشهر داشته است. 70/8 درصد و 69/9 درصد به ترتیب ابراز داشتند که شرکت صدرا تاثیر زیادی بر معضل بیکاری در منطقه و رفع معضل بیکاری جوانان در منطقه داشته است. بر اساس اظهار نظر پاسخگویان (77/5 درصد) اشتغال در شرکت صدرا تاثیر زیادی بعنوان شغل دوم برای کارگران مزد بگیر داشته است. از نظر افراد، شرکتهای مشابه می توانند در حد زیادیتاثیر مثبت در حل مشکلات بیکاری، اقتصادی و اجتماعی در روستاهای مشابه موجود در منطقه خزر داشته باشند.مقایسه دو وضعیت توسعه اقتصادی و اجتماعی توسط شرکت مورد نظر نشان میدهد که این شرکت بر توسعه اجتماعی تاثیر بیشتری نسبت به توسعه اقتصادی داشته است. چنانچه 65/9 65 درصد تاثیر زیاد بر توسعه اقتصادی و 70/8 درصد تاثیر زیاد بر توسعه اجتماعی بیان کردند. همچنین 3/7 درصد بیان کردند که این شرکت تاثیر ضعیفی بر بعد خانوار داشته است. بررسی وضعیت مهاجرت در دو بعد ممانعت از مهاجرت و ایجاد مهاجرت معکوس توسط شرکت صدرا نشان داد که شرکت صدرا در بعد مهاجرت معکوس و ممانعت از مهاجرت نیز مانند سایر متغیرهای مورد بررسی تاثیری مثبت بیش از حد متوسط داشته است. لذا با توجه به نتایج آمارهای بدست آمده و نتایج حاصله از تحقیق، صنایع دریایی ایران (مجتمع دریای خزر یا همان کشتی سازی صدرا) یک صنعت اشتغال زا بوده و با توجه به اینکه در کشورها ی در حالتوسعه در مناطق ساحلی و روستاهای حاشیه ای سواحل از کمبود صنعت واشتغال رنج می برند می تواند مفید واقعشود. در نهایت پیشنهاداتی از جمله توسعه وسرمایه گذاری مشابه کارخانجات این چنینی در کنار روستاهای حاشیهساحلی خزر ، انجام اقداماتی مناسب در زمینه خدمات رفاهی ؛ اعتباری و بیمه افراد ارائه گردید.

توسعه، توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی، شرکت کشتی سازی صدرا، روستاهای ساحلی بهشهر