تعیین منشاء، ارتباط ژئوشیمیایی و آلودگی فلزات سنگین و عناصر بالقوه سمناک در خاک های کشاوری استان هرمزگان

مناطق مختلف کشاورزی استان هرمزگان به منظور تعیین مناطق آلوده، طبقه بندی وضعیت آلودگی، منشاء و ارتباطژئوشیمیایی عناصر بالقوه سمناک با دیگر عناصر برای تعداد 55 نمونه خاک مطالعه گردید. بررسی فاکتور غنی شدگی برای تعدادی از نمونه های خاک مناطق کشاورزی (12/47-2/11 درصد نمونه ها) غنی شدگی متوسط را برای عناصر نیکل کروم، تیتانیم، روی، مس، کادمیم، آرسنیک، سرب و سلنیم نشان داد که این موضوع می تواند نشاندهنده نقش فرایندهای ثانویه خاکزاد با توجه به وضعیت زمین شناسی استان و فعالیتهای انسانزاد مانند مصرف کودهای شیمیایی باشد. عناصر کادمیم و سلنیم نیز به ترتیب برای 5/45 و 3/28 درصد نمونه ها غنی شدگی بارز و با اهمیت را نشان دادند. نتایج فاکتور آلودگی نشان می دهد که عناصر آرسنیک (96/36% نمونه ها)، مس (92/73%)، وانادیم (85/45%)، روی (1/82%)، سلنیم و نیکل (10/91%) در محدوده آلودگی حد واسط قرار می گیرند. همچنین کروم به ترتیب برای 41/82 و 3/63 درصد نمونه ها و نیکل برای 32/73 و 56/36 درصد نمونه ها آلودگی قابل توجه و بسیار زیاد را نشان دادند. بررسی نتایج تحلیل مولفه اصلی نشان دهنده خصوصیات ژئوشیمیایی نزدیک به هم عناصر آلومینیم، وانادیم، اسکاندیم، آهن، مس، تیتانیم، کبالت،روی، منگنز و تا حدودی کروم (مولفه اول) سدیم، گوگرد و تا حدودی آرسنیک (مولفه دوم)، نیکل و تا حدودی کبالت وکروم (مولفه سوم) می باشد. این موضوع نشان می دهد که هیدروکسیدهای آهن، منگنز و آلومینیم در جذب و توزیع عناصر ذکر شده برای مولفه اول(زمینزاد) نقش مهمی را ایفا می نماید. بررسی EC, pH و کربن آلی خاک نشان دهنده نقش ناچیز این دو پارامتر در جذب و توزیع فلزات سنگین(با استثنای کربن آلی با آرسنیک و سرب) در نمونه های خاک کشاورزی می باشد. کادمیم در برخی نمونه ها ارتباط خوبی با TNV نشان داد که بیانگر نقش درصد آهک در تثبیت این عنصر در خاک است.

Keywords:

عناصر بالقوه سمناک , خاک کشاورزی , فاکتورآلودگی , فاکتور غنی شدگی , هرمزگان , ایران