آرمان حیدری - دکترای جامعه شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج
سیدحمدالله اکوانی - دکترای علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج
مریم سروش - دکترای جامعه شناسی و عضو مرکز پژوهش جهاد دانشگاهی فارس

هویت جمعی بیانگر چیستی و کیسیت ما در برابر آنها است که می توان آن را، حداقل، در سه سطح فراملی، ملی و فروملی ارزیابی کرد. در دنیای امروزی که از طرفی جهانی شدن به عنوان فرایندی گریز ناپذیر هستی جوامع را تحت تأثیر قرار داده است و از طرف دیگر، جریان های قومیت گرایی از مهمترین مسائل مبتلا به جوامع محسوب می شود، هویت ملی و احساس تعلق به ملت می تواند به مثابه ی دهلیز و دالانی ارتباطی، تعدیل کننده روندهای افراطی جهانی شدن و تفریطی قوم گرایی باشد. مطالعات زیادی در جامعه ما پیرامون رابطه هر دو روند جهانی شدن و قوم گرایی با هویت ملی انجام گرفته است. علیرغم اهمیت این مطالعات، دو تا از مهمترین ضعف های آنها موارد زیر بوده اند: 1)اکثر این مطالعات در بین گروه های قومی کشور (ترک، کرد، بلوچ، لر و ...)انجام شده اند و انسجام ملی را تنها متأثر از چگونگی رابطه هویت قومی و ملی دانسته، لذا کمتر هویت ملی قوم فارس را بررسی کرده اند. 2)اکثر آنها تأثیر نیروهای گریز از مرکز (مانند احساس محرومیت) را بر پایبندی به هویت ملی بررسی کرده و ت وجه ناچیز یا کمی به تأثیر نیروهای مرکز گرا (مانند دین) نموده اند. از اینرو مقاله حاضر، با روش پیمایشی، به بررسی رابطه دینداری (به عنوان مهمترین نیروی گرایش به مرکز در جامعه ایران) با هویت ملی نمونه ای 600 نفری از جوانان شهر شیراز (به عنوان مرکز یکی از استان های فارس نشین) پرداخته است. در این مقاله دینداری بر اساس سه بعد فکری، اعتقادی و عملی ارزیابی و سنجیده شد. بر اساس نتایج آزمون های آماری، همبستگی هر سه بعد دینداری با هویت ملی جوانان مثبت و معنی دار بود. بیشترین همبستگی را، به ترتیب، ابعاد فکری (45%)، عملی (37%) و اعتقادی (31%) دینداری با متغیر وابسته داشتند. بر اساس نتایج رگرسیون چند متغیره، این سه بعد دینداری توانستند 23 درصد از واریانس میزان پایبندی پاسخگویان به هویت ملی را تبیین کنند.