عسگر جسارتی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی
یوسف درویشی - عضو هیئت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور واحد هیر
امیر رضاپور - کارشناس ارشد دفتر تحقیقات کاربردی فا.آ.اردبیل
جواد هاشمی - کارشناس دفتر تحقیقات کاربردی فا.آ.اردبیل

ایران اسلامی از جمله کشورهایی است که از تنوع قومی در ساختار جمعیتی خود برخوردار است. موضوع تنوع در متن جغرافیایی و ژئوپلیتیک ایران، در عین حال که فرصت های توسعه کشور را فراهم می سازد، می تواند منبعی برای تهدید امنیت ملی کشور باشد. اقوام گوناگون در مهمترین جوزه های راهبردی کشور و جداره های مرزی اسکان شده اند که عقبه ی آنها در ورای مرزها و خارج از حوزه ی نفوذ و اثرگذاری حاکمیت ملی قرار دارد. بخشی از اقوام کرد، ترک، بلوچ و عرب در ایران و بخشی از آنها در مناطق همجوار دیگر کشورها اسکان یافته اند. امتداد گسترش مرزهای قومی فراتر از مرزهای سیاسی همواره زمینه هایی را برای تأثیر و تأثیر متقابل این اقوام از تحولات فرامرزی فراهم ساخته و گاهاً قدرت های بزرگ و فرامنطقه ای بدین وسیله امنیت کشورها را نیز به مخاطره انداخته اند. وجود این اقوام در همسایگی ایران، جدای از این که می تواند سبب نفوذ فرهنگی ایران شود، در چرخه ای معیوب می تواند به مداخله بیگانگان در حوزه داخلی و امنیت ملی ایران منجر شود. هدف از نگارش این مقاله، ضمن آشنایی دقیق با ژئوپلیتیک اقوام ایرانی، بررسی فرصت ها و تهدیدهای موجود در این زمینه برای کشور می باشد. روش پژوهش توصیفی و گردآوری اطلعات با مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد با بستر سازی مشارکت نظام مند در متن نظام سیاسی کشور و نهادسازی سازمانی اقوام، ضریب امنیت ملی از یک سو افزایش و تهدیدات ناشی از آن، از سوی دیگر، کاهش خواهد یافت. در پایان راهکارهای اساسی در جهت تبدیل تهدیدات ناشی از تنوع قومیت ها در ایران به فرصت های سازنده، ارائه گردیده است.

ژئوپلیتیک، جغرافیای سیاسی، امنیت، اقوام، تنوع فرهنگی