رامین کیامهر - دانشیار دانشگاه زنجان
رسول رستمخانی - کارشناس ارشد عمران گرایش راه و ترابری

مراکز امدادی برون شهری از جمله تأسیسات حاشیه راه ها هستند که کمبود یا نامناسب بودن محل قرارگیری آن در شبکه حمل و نقل جاده ای کشور بسیار احساس می شود. در تحقیق حاضر مکان های مناسب جهت احداث مراکز امدادی در طول آزاد راه زنجان- قزوین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) شده است. آزاد راه مذکور ازجمله مسیرهایی است که از اهمیت ترانزیتی و مسافرتی بسیاری برخوردار است. علیرغم اهمیت این آزادراه در حمل و نقل داخلی و خارجی کشور،مراکز امدادی موجود در طول این مسیر، بصورت علمی جانمایی نشده اند. با توجه به نتایج تحقیق مکانهای امدادی موجود از لحاظ توزیع فضایی مثبت بوده ولی از لحاظ مکانیابی اصولی دارای ضعف هایی بوده اند که در این پژوهش با توجه به معیارهای علمی مکانهایی جهت احداث مراکز امدادی در مسیر آزاد راه زنجان- قزوین با دو پیش فرض پیشنهاد شد، یکی با این فرض که جانمایی فعلی مراکز امدادی نامناسب است. این فرض رد شد زیرا جانمایی فعلی مراکز تا حدودی مناسب بوده ولی در مجموع 2 مرکز برای بهبود شرایط لازم به تعریف بود که نهایتاً با 8 مرکز موجود به 10 مرکز ارتقاء یافت و فرض دوم که تعداد مراکز امدادی متناسب با میزان تردد و طول آزاد راه نمی باشد که این فرض ایجاد مراکز امداد جاده ای در مراحل اولیه در مناطق پرحادثه، پرتردد از نظر تعداد خودرو، دسترسی ضعیف از نظر عرض معابر و ... در نقاط دارای اولویت، مفیدتر خواهد بود. لذا با درنظر گرفتن توزیع فضایی ایستگاه های موجود و درنظر گرفتن نقاط حادثه خیز و همچنین نقاط پرتردد آزادراه مذکور، فرضیه حاضر مبنی بر تعداد مراکز امدادی متناسب با میزان تردد و طول آزاد راه نمی باشد، تأئید می گردد که نتیجه این فرض جانمایی 9 مرکز با درنظر گرفتن تمامی معیارهای دخیل در امر مکانیابی شد. و در آخر اینکه در فرضیه دوم جز مراکز مستقر در عوارضی ها همه مراکز برای شرایط عالی باید، جابه جا شوند، تا خدمات مطلوب را ارائه دهند.

مراکز امداد جاده ای، سیستم اطلاعات جغرافیایی، GIS ، مکانیابی، تحلیی سلسله مراتبی