سلیمه دادویی نژاد
مریم براری
سیده حبیبه شنایی

در حال حاضر، با توجه به الزامات توسعه و تحول ، نظام استقرار فضاها و سکونتگاههای روستایی کشور ما، با شرایط کنونی سازگار نیست . این نظام در طی سالهای گذشته به دلیل مقتضیات طبیعی و شرایط اجتماعی شکل گرفته است . علاوه بر این ، تلاشهای توسعه در ایران ، بیشتر مبتنی بر رهیافتی کاملاً بخشی بوده است . از این رو به طرح ریزی بعد فضایی توسعه ، توجه اندکی شده است . در سالهای اخیر، نظریه های توسعه و سازمانهای وابسطه به توسعه به اهمیت این نکته پی برده اند که برای افزایش تولید، بالندگی اقتصاد روستایی ، فراهم آوردن موجبات اشتغال ، رشد و رفاه اجتماعی و نیز ارائه خدمات اساسی به شکل مطلوب ، «رویکرد» به برنامه ریزی مکانی- فضایی در نظام سلسله مراتبی سکونتگاههای شهری و روستایی امری اجتناب ناپذیر است . در حقیقت فضاها و استقرارگاههای روستایی نتیجه و تبلور مکانی - فضایی پیوندهای عوامل طبیعی ، اجتماعی ، اقتصادی و کالبدی می باشند که در بستر محیط جغرافیایی نسبت به یکدیگر و محیط طبیعی و فعالیت های اجتماعی- اقتصادی در چارچوب روابط متقابل انسان و محیط شکل گرفته اند. در این پژوهش سعی گردیده است.ضمن بررسی فضاها و سکونتگاه های روستایی، نقش عوامل طبیعی تأثیرگذار در استقرار این سکونتگاهها را در شهرستان علی آباد، مورد بررسی قرار دهد. با اتکای بر واقعیتهای ذکر شده و تبیین مسائل موجود در سازمان فضایی سکونتگاهها، درصدد یافتن پاسخ به سؤال اصلی زیر بر آمده است: چگونه می توان با تحلیل نظام سکونتگاهی و عوامل تاثیرگذار در آن به ساماندهی متناسبی از جمعیت، فعالیت و خدمات دست یافت. با عنایت به مسائل یاد شده و تلاش در جهت حل یا تعدیل آنان، دستیابی به هدف غایی زیر کانون توجه تحقیق قرار گرفته است : رهیابی به چارچوبی (مقدور و مناسب) جهت تفکیک و سطح بندی نظام سکونتگاهی که براساس آن هر مرکز (از کوچک تا بزرگ) با توجه به ویژگیهای درونی و بیرونی خود کارکردهای مشخصی را در قالب یک سلسله مراتب فضایی - کالبدی عهده دار گردد تا بر این اساس هم از هدر رفتن نیروها و امکانات محدود موجود جلوگیری شود و هم تا حد ممکن تمامی مراکز روستایی، خدمات ضروری را برای رفع نیاز خود در یک فاصله دسترسی معقول و مقدور دریافت داشته و در نهایت با انتظام سازمانی خود یکپارچگی فضایی را در سطح مختلف عملکردی عینیت بخشند.

روستا – ساماندهی فضایی سکونتگاهها – شهرستان علی آباد – سکونتگاه ها