مائده امیری رسکنی - کارشناسی تکنولوژی معماری، موسسه آموزش عالی ساریان
روح الله عشریه - کارشناس ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کیش

با تشکیل اجتماعات بشری و شکل گیری شهرها، روند وقوع جرم رو به فزونی نهاده و هر چه این اجتماعات گسترده تر گردد، دامنه وقوع جرم نیز افزون میگردد و لزوم مبارزه با آن و برنامه ریزی در جهت پیشگیری از جرم، امری انکار ناپذیر و ضروری می نماید. علمای علم جامعه شناسی و جرم شناسی، هر یک از منظری، جرم و راهکارهای پیشگیری از آن را مورد مطالعه قرار داده اند، اما آنچه را که نباید هیچگاه از نظر دور داشت، نقش موثر مدیریت اجتماعات بشری است که از آن بعنوان مدیریت شهری یاد می نماییم. بسیاری از دستگاه های دولتی بعنوان اجزاء مدیریت شهری در حوزه وظایف خود، تکالیفی را تحت عنوان مقررات قانونی عام و خاص، بر عهده مردم نهاده و تخلف و از آن را جرم تلقی می نمایند و عمل مرتکب را مستوجب مجازات میدانند، لیکن این دستگاه ها بموجب مقررات جاری کشور، خود نیز دارای وظایف و تکالیفی هستند که غفلت از آنها منجر به بروز بسیاری از جرایم میگردد. شهرداری، مدیریت جهاد کشاورزی، اداره منابع طبیعی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره تربیت بدنی و ... از جمله دستگاه هایی هستند که با شهروندان بطور مستقیم ارتباط داشته و عدم برنامه ریزی مناسب و عملکرد ناثواب برخی از این دستگاه ها موجب گردیده تا بخش قابل توجهی از پرونده های متشکله در دستگاه قضایی مربوط به این دستگاه ها باشد. طراحی و جانمایی ساختمانها، توجه به مبلمان شهری و پارکهای عمومی، ایجاد تفرجگاههای عمومی در اراضی جنگلی خارج از شهرها، تعیین حریم روستاها و اجرای طرحهای هادی برای جلوگیری از تعرض به اراضی زراعی و باغ ها، تعیین حریم و مشخص نمودن محدوده اراضی ملی با تابلوهای هشدار دهنده، گسترش فضاهای ورزشی و مدیریت بر اماکن ورزشی به نحوغیر انتفاعی، برگزاری جشن های ملی و مذهبی با نگاهی فراتر از پرکردن اوقات فراغت، همه و همه از جمله اقداماتی است که بر عهده متولیان مدیریت شهری قرار داشته و اجرای صحیح آن می تواند نقش موثری در کاهش جرم ایفا نماید. در این مقاله برآنیم تا با بررسی وظائف و تکالیف برخی از دستگاههای دولتی در حوزه معماری، به نقش تاثیر پذیری کارکرد آنها بر پیشگیری جرم و نتیجتاً کاهش جرایم پرداخته و عملکرد آنها را مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

جرم، معماری، شهر، خدمات شهری، دستگاه های دولتی، معماری شهری