مهدی طاهری سرحوضکی - دانشجوی کارشناسی ارشد حشرهشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سعید مودی - استادیار گروه حشرهشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
سیدعلی صفوی - استادیار گروه حشرهشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

پسته یکی از مهمترین محصولات صادراتی بخش کشاورزی در ایران میباشد. زنبور مغزخوار سیاه Eurytoma plotnikovi Nikolskaya زنبور مغزخوار طلایی Megastigmus pistacia Walker از جمله آفات کلیدی پسته در خاورمیانه محسوب می شوند. به دلیل اینکه لارو های این زنبور های آفت میوه خوار هستند و کنترل شیمیایی نمی تواند علیه آنها موثر واقع شود، استفاده از سایر روش های کنترلی ضروری است. به منظور بررسی نسبت جنسی زنبورهای سیاه در شش رقم پسته شامل ارقام فندقی، کله قوچی، بومی، بادامی، اکبری، احمدآقایی در شرایط طبیعت )باغ پسته(، لارو های زمستان گذران در ماههای مهر تا اسفند 1388 از باغ های بیرجند جمع آوری، و در استوانه های پلاستیکی 40× 20 سانتی متر بررسی شدند. همچنین مراحل لاروی و شفیرگی زنبور های مغز خوار سیاه و طلایی در رقم بادامی در باغ و شرایط دمایی 25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی بین 40 تا 60 درصد و 13 ساعت روشنایی آزمایشگاه بررسی شد. نتایج نشان داد که در طبیعت بیشترین و کمترین تعداد زنبور ماده سیاه به ترتیب مربوط به رقم بومی و بادامی بود. بیشترین و کمترین تعداد زنبور نر سیاه نیز به ترتیب مربوط به ارقام فندقی و بادامی بود. همچنین زنبور مغزخوار طلایی دارای جمعیت کمتری نسبت به زنبور مغز خوار سیاه است و جنس نر طلایی نیز مشاهده نشد. تلفات مراحل لارو و شفیرگی به ترتیب 24/2 و 17/8 درصد ثبت شد در این بررسی مراحل رشدی زنبور ها به نوسانات دما و رطوبت وابستگی کامل داشت

تغییرات جمعیت، زنبور مغزخوار سیاه، زنبور مغزخوار طلایی، نسبت جنسی، پسته