رضا صالحی طالشی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس،
عسکری تشکری - استادیار و مدیر گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر

رودخانه های کشورمان در مقایسه با رودخانه های جهان رسوب بالایی را با خود حمل میکنند. این امر نشاندهنده شدت فرسایش و وضعیت نامناسب منابع طبیعی، فشار بیش از حد به مراتع، تخریب اراضی جنگلی و بهرهبرداری نامناسب ازاراضی کشاورزی میباشد. بالا بودن میزان رسوبات علاوه بر اینکه ما را به تفکری برای ارائه راه حلهایی جهت کاهش فرسایش ویژه رهنمون میکند، شناخت وضعیت رسوبدهی حوضه و برآورد دقیق میزان رسوب خروجی را نیز ضروریمیسازد. از آنجا که بخش عمده تولید رسوب حوضهها را تولید رسوب معلق یا بارمعلق تشکیل میدهد، لذا میزان بارمعلقمعرف میزان فرسایش و تولید رسوب خواهد بود. در این مطالعه سعی شده رابطهای مناسب به منظور برآورد رسوباتمعلق رودخانه های تالار و سیاهرود استان مازندران استخراج شود. رودخانهی تالار از کوههای غرب و رودخانه سیاهرود ازکوههای شرق ارتفاعات شهرستان قائمشهر سرچشمه گرفته و در مسیر خود از درون این شهرستان عبور کرده و مستقلا به دریای مازندران میریزند. برای حصول رابطه مناسب جهت محاسبه بار رسوبات معلق این رودخانه ها از اطلاعات آبدهیو غلظت نمونههای برداشت شده در ایستگاههای هیدرومتری شیرگاه و کیاکلا از رودخانه تالار و ایستگاه ساروکلا ازرودخانه سیاهرود استفاده شده و منحنی سنجه رسوب در حالتهای مختلف ترسیم و مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به معیارهای آماری میانگین مربعات خطا و ضریب تبیین، منحنی سنجه رسوب حد وسط دستهها بعنوان مدل بهینه انتخابگردید. در ادامه با توجه به روابط بدستآمده، میزان رسوب معلق سالانه در ایستگاههای مورد نظر از هر دو رودخانه با استفاده از روش منتخب، بدست آمده و مورد بررسی قرار گرفت، که میزان بار معلق درازمدت رودخانه در ایستگاههای شیرگاه و کیاکلا از رودخانه تالار، به ترتیب 573 و 906 هزار تن در سال و ایستگاه ساروکلا از رودخانه سیاهرود، 39 هزار تن در سال برآورد شد.

رودخانه تالار، رودخانه سیاهرود، رسوب، بار معلق، منحنی سنجه رسوب