هاتف پیروز
فاطمه حسینی

مهمترین نقشهء مساجد قبل از سلجوقی ایران،الگوی شبستانی است.این الگوهمچنین در مساجد آناتولی قبل از سلجوقی نیز حاکم بوده است.روند تحول مساجد در کشورهای اسلامی به صورت انکار ناپذیری به هم وابسته است. دلیلعمدهء این که الگوی شبستانی در مساجد اولیهء ایران و آناتولی وجود داشته است، نداشتن هیچگونه پیش زمینه ای از دین اسلام و فضای عبادت در این دین نوظهور بوده است.بنابراین اولین نقشهء مسجد که همان مسجد مدینهباشد به عنوان الگوی سایر کشورهای مسلمان مورد توجه قرار گرفت. اما رفته رفته هر تمدنی سعی در تغییر این الگو با استفاده از طرحهای معماریپیش از اسلام خود داشته و از طرح معابد و فضاهای مقدس خود در طرح مساجد استفاده کرده و تغییرات لازم را اعمال کرده است.نوشتهء حاضر به صورت اجمالی سیر تحول معماری مساجد را در ایران و آناتولی بیان می کند،سپسدو مسجد امام )شاه عباسی(اصفهان)صفوی( و مسجد سلطان احمد استانبول)عثمانی( را که هر کدام نمونه هایی ممتاز از معماری عصر خود می باشند،از نظر نحوهءورود،دیدها،تکنولوژی ساخت و تزئینات مورد ارزیابی قرار می دهد

مساجد ایرانی،مساجد آناتولی،مسجد امام،مسجد سلطان احمد