طرح ساماندهی و توسعه معماری اماکن مقدس - امامزاده ها نمونه موردی امامزاده سید محمد کججانی تبریز

مقابر و آرامگاهها با پتانسیلهای معنوی خود می تواند تاثیرات ذهنی ویژهای را ایجاد کنند. آرامگاههای قدیمی درگوشه و کنار شهرهای ایران به صورت طبیعی و ارگانیک به صورت فضای زیارتی تفرجگاهی شکل گرفته و به -کمال رسیده اند. در حال حاضر بقاع بسیاری در کشور قرار گرفته که گنجینه های ارزشمند میراث تاریخی، مذهبی تمدن دیرینه ایران به شمار و سیما و منظر کلی آنها در ذهن های بسیاری از مردمان ماندگار است. ساماندهی منظرامامزاده ها با حفظ سیمای تاریخی آنها در تبدیل این اماکن به قطب گردشگری مذهبی نقش بسزای دارد زیارت بقاع متبرکه از دیر زمان جزء فرهنگما بوده است. مردم همواره با ایمان و اعتقادی که به خدا و پیامبر ) صل الله علیه و آله ( و ائمه اطهار ) علیهم السلام ( دارند، جهت صفای روح خود به زیارت ائمه و نوادگان آنان می روند و سفره دل به رویشان می) گشایند.)رجب زاده، بهاره، 1831 در گوشه و کنار این سرزمین،مزارات و بقاع بسیاری از امامزادگان، عرفا و اولیاء الله، حکما، علما، ادبا و شعرا، حاکمان و پادشاهان، اهل سیاست و...) پراکنده است.)حاجی قاسمی،کامبیز، 1831 ،ص 3 این بناها همواره دارای رونق بوده است و در طول زمان ها و ادوار مختلف توسط گروهها و حکومتها تجدید، مرمت و یا توسعه یافته اند و از آنجا کهجزئی از زندگی مردم را در بر می گیرند، در آنها امکانات مختلف از قبیل مراکز تفریحی، مراکز آموزشی چون حوزه علمیه و کتابخانه و مراکز بهداشتی درمانی مانند دارالشفاء در جوار آنها شکل می گرفتند و مورد استفاده) عموم قرار می گرفته است.)رجب زاده، بهاره، 1831 احترام به انسان و کرامت انسانی و آرمان های او و اصالت و نیازهای جسمی و روحی انسان، مسیر اساسی طراحی برای انسان است و میزان سنجش طراحیمناسب، انسان و نیازهای اوست. در ایران دوران اسلامی، معماری آرامگاهی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است، بطوریکه کمتر منطقه ای یافت می شود که سهمی از این بناها نداشتهباشد. بعد از مسجد، بدون شک بناهای ارامگاهی بیشترین حجم معماری را به ) خود اختصاص داده اند. )کاووسی، عمار، 1831 ، ص 6 بناهای آرامگاهی به طورکلی به دو گروه بناهای مذهبی و غیرمذهبی تقسیممی شوند.تقسیم بندی دیگر بناهای آرامگاهی از لحاظ فرم و ریخت شناسی می باشد که از این نظر به دو گروه بناهای برجی شکل و غیربرجی تقسیم میشوند.)کاووسی، عمار، 1831 ، ص 5تحقیق حاضر با هدف رسیدن به راهکارهایی در جهت بهینه کردن خدمات رسانی به زائرین و گردشگران دینی از طریق ساماندهی هرچه بهتر مجموعه حرم میباشد. که ابتدا پیشینه تاریخی مبحث مورد ارزیابی قرار می گیرد. در مرحله بعد به نمونه های اولیه آرامگاهها و بقاع متبرکه در ایران پرداخته می شود و از اصول و مبانی نظری آنها استفاده کرده و نکات مهمتأثیرگذار در طراحی و ساماندهی امامزاده استخراج می گردد. در مرحله بعد مطالعات کاملی از منطقه به عمل می آید که در پی آن آمار مسافرین یا مراجعین به امامزاده مورد ارزیابی قرار می گیرد تا مقدار سرانه ها درکاربریهای مختلف محاسبه شده و برنامه ریزی فیزیکی تهیه گردد طراحی هایی که در این مجموعه انجام گرفته است مشتمل بر ساماندهی و نظام بخشی به حرم و اطراف آن، طراحی زائرسراها جهت اتاقهای یک یا چند شبه اغلب در تابستان، رستوران، استخرهای کوچک آب سرد، لایه روبی رودخانه و اطراف آن،محوطه سازی و نشیمن گاه های متعدد در مجموعه و ... می باشد.

Keywords:

معماری آرامگاهی , امامزاده , اماکن مقدس , ساماندهی , توسعه معماری