امین حبیبی - استادیار بخش معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

روح و جان هر مکان در منظر آن نهفته است و مکان نیز مانندمنظر وجودی،ادراکی و قابل تجربه شدن است ؛ چرا که مکان قابلیت جایگزینی و تفسیر شدن دارد همچنین مکان شرح عینی احساساتماناست که بعضا اتمسفر فضا نیز نامیده می شود. در این نوشتار ابتدا به نقد و بررسی آراء اندیشمندانی نظیر کالن،لینچ،رلف و الکساندر پرداخته و نقاط ضعف و قوت رویکردهایشان به مکان و منظر شهر شرح داده می شود. کالن 1791 (عقیده دارد منظر شهر یک تصویر ایستا نیست بلکه رویدادی ( مهیج و پویا درمحیط محسوب می شود و به واسطه فراهم اوردن زنجیره ای از روابط بصری مستمر قابل درک شده و مملو از روایاتعینی است.وی بر سه وجه تجربی حرکت؛موقعیت و زمینه و محتوا در مکان تاکید می کند. لینچ ) 1831 (مفهوم تعلق به مکان را به عنوان جزئی از تعلق انسان به هویت مکان قلمداد می کند.از نظروی ماهیت مکان در وهله اول به ویژگی های عینی و به واسطه شناخت؛یادآوری و توصیف درک می شود. رلف ) 1791 (در نقد این دو دیدگاه رویکرد تجربی لینچ نسبت به منظر شهر را تجریدی ودوبعدی می داند.او معتقد است دیدگاه کالن نیز بسیار عینی و فیزیکی بوده و خود تلاش می کند تا مفهوم مکان را از طریق مولفه هایی نظیر:موقعیت؛اجتماع؛زندگی فردی،ریشه داری و امنیت و خانه)وطن(بیان کند. در این پژوهش تا حد زیادی رویکرد رلف نسبت به مکان لحاظ شده و مورد قبول بوده است و در ادامه سعی خواهد شد مشخصه ها و اجزاءشکل دهنده معنای مکان که می تواند بر مفهوم منظر شهر موثر باشد تعیین گردد با این فرض که مکان در تمام جوامع و فرهنگ ها قابل بررسی است و در این صورت منظر شهر شرح مشارکتاعتقادات؛ارزشها و پیچیدگی های درون فردی است.درحقیقت منظر شهر محصول فرهنگی است که از تعلق ما به زمان،تعلق به مکان و حس پیوستگی و استمرار در آن پدید می آید و به این ترتیب می تواند منجر به پایداری فرهنگی شهر ها گردد

مکان،تعلق به مکان،فرهنگ،خانه،منظرشهر،پایداری